تیرنگ:
ورود شیرآبه‌های دپوی زباله، فاضلاب و پساب خانگی و صنعتی و آلودگی‌های مرتبط با صنایع آلاینده و پساب دامداری و مرغداری‌هایی که بخشی از آنها در همجواری مناطق جنگلی و رودخانه‌ها قرار دارند موجب شده تا منابع طبیعی، رودخانه‌ها و دریای خزر همچنین ماهی‌ها و سایر آبزیان در وضعیت مطلوبی قرار نداشته باشند، در حال حاضر کمتر رودخانه‌ای در مازندران وجود دارد که از آسیب انسان ساز مصون مانده باشد.
از طرفی تخلیه فاضلاب در حاشیه رودخانه‌ها از سوی خودروهای تخلیه چاه و پساب‌های خانگی نیز معضل دیرینه‌ای است که در مناطق مختلف مازندران جریان دارد .
در استان مازندران ۱۲۰ رودخانه به طول هفت هزار کیلومتر جریان دارد که بیش از هزار و ۲۰۰ کیلومتر آن از محدوده‌های شهری می‌گذرد.
عزیز عابسی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و عضو سابق هیئت علمی پژوهشی مؤسسه فناوری جرجیا آمریکا (جرجیاتک) در گفتگو با تیرنگ با بیان اینکه حوضه آبریز دریای خزر دارای بیش از ۶ هزار آبریز اصلی و ۱۳۰ رودخانه منتهی به آن شامل رودهای سمور و گرگان رود، اورال، ولگا، کورا، سفیدرود، سولاک است، گفت: متأسفانه فاضلاب‌های استان سر از رودخانه‌های اصلی در می‌آورند و از آنجا به دریا می‌رسند و باعث مرگ و میر آبزیان و بیماری این موجودات می‌شوند.
وی با بیان اینکه در بابلرود و سیاهرود ماشین‌های تخلیه فاضلاب لجن‌ها را در بستر رودخانه می‌ریزند، اظهار کرد: بیشترین جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر مربوط به ایران بوده که بخش عمده این جمعیت در شهرهای استان مازندران که جمعیت متراکم و شناور دارند، زندگی می‌کنند. بخشی از این شهرها تصفیه خانه فعال ندارند و با واسطه یا بی واسطه آلاینده‌های آنها به دریای خزر می‌شوند.
وی ورود آلودگی‌های میکروبی را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی خزر و منابع آبی استان عنوان کرد و افزود: در بستر رودخانه‌های استان برداشت شن انجام می‌شود که مشکلاتی نظیر فرسایش خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی و گل آلود شدن منابع آبی را به همراه دارد.
✓لزوم دستیابی به راهکاری بنیادی برای حل مشکل
عابسی منشأ این آلودگی میکروبی را ورود آلودگی فلزات سنگین به خزر دانست و گفت: شناگاه‌های استان بار میکروبی بالایی دارند و بر اساس مطالعات علمی بیشتر بار میکروبی وارد شده به خزر از طریق رودها است.
وی راهکار حل بسیاری از مشکلات را استفاده از نخبگان دانست.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بر دستیابی به راهکاری بنیادی برای حل مشکلات کشور تاکید کرد و افزود: اگر این موضوع مدیریت نشود در سال‌های آینده آلودگی منابع آبی استان بیش از این از کنترل خارج شده و این آلودگی سبب بروز انواع بیماری‌ها می‌شود.
در استان، حال رودخانه‌ها خوب نیست و
تصرف بستر و حریم و ورود آلاینده، رودخانه‌ها را در آستانه خشکی و مرگ قرار داده است.
✓ماهی‌های رودخانه‌ها به دلیل آلودگی به تدریج ارزش اقتصادی خود را از دست می‌دهند
یک فعال محیط زیستی در گفت‌وگو با تیرنگ گفت: اگر روند فعلی ریختن زباله‌های شهری و صنعتی و برداشت بی رویه شن و ماسه از رودخانه‌ها ادامه یابد آینده ناگواری برای محیط زیست استان مازندران پیش بینی می‌شود.
محمدی تصریح کرد: پالایش پساب‌های واحدهای تولیدی و صنعتی استان مازندران از حد استاندارهای زیست محیطی بسیار پایین تر است.
وی گفت : برخورد با این معضل به دلیل فشارها و اعمال نفوذهایی که وجود دارد کار آسانی نیست.
محمدی افزود : رودخانه‌های استان مازندران که در گذشته با داشتن ماهیان زیاد یک منبع درآمد اقتصادی و اشتغال بود به دلیل آلودگی به تدریج ارزش اقتصادی خود را از دست می‌دهند.
✓ماهیان خاویاری خزر در معرض انقراض
یک کارشناس آبزیان آب‌های داخلی قبلا به وضعیت ماهی‌های خاویاری در خزر اشاره کرده بود و گفته بود که درباره ماهیان خاویاری می‌توان گفت که این گونه ارزشمند تقریباً در معرض انقراض کامل قرار دارد.
امید صدیقی اظهار کرد: تخریب زیستگاه هم در دریا و هم در محل رودخانه، انواع آلودگی‌ها، صید بی‌رویه و غیر مجاز، قاچاق و ورود گونه‌های غیر بومی برخی از مهم‌ترین دلایلی است که وضعیت ماهی خاویاری به مرز انقراض کشانده و حتی کار به جایی رسیده که پیدا کردن مولد ماهیان خاویاری در خزر بسیار دشوار شده است.
وی افزوده بود: یکی از مشکلات اصلی ماهیان خاویاری محدودیت‌هایی است که در زمان تخم‌ریزی آنها به وجود می‌آید، این ماهی‌ها برای تخم‌ریزی به سمت رودخانه‌های بالادست دریای خزر مهاجرت می‌کنند اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد مولدان ماهیان خاویاری که ارزش بسیار زیادی هم دارند؛ برای تخم‌ریزی موفق نمی‌شوند وارد رودخانه شوند و یا به بالادست برسند.
صدیقی به موانع مختلف در مسیر مهاجرت ماهیان خاویاری اشاره کرد و گفت: احداث سد، نصب صدها تور ماهیگیری توسط افراد محلی و صیادان غیر مجاز به‌صورت افقی در بستر رودخانه و انواع آلودگی‌ها مشکلاتی را برای مهاجرت ماهیان در فصل تخم‌ریزی ایجاد کرده است که با وجود آنها می‌بینیم ماهی هیچ شانسی برای رسیدن به بالادست رودخانه ندارد. این در حالی است که در فصول تخم‌ریزی ماهیان تمام این کارها ممنوع است.
وی افزود: آلودگی دریا و رودخانه‌ها نیز از دیگر مشکلات ماهیان خاویاری است زیرا این ماهی‌ها در آب‌های زلال و تمیز تخم‌ریزی می‌کنند و تخم آنها در آب‌های آلوده به لارو و بچه ماهی تبدیل نمی‌شود و از آنجا که رودخانه‌های کشور آلوده و محل ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی به دریا هستند؛ بنابراین عملاً تخم‌ریزی هم با موفقیت انجام نمی‌شود.
این کارشناس آبزیان آب‌های داخلی تأکید کرده بود: بنابراین ماهی مولد خاویاری برای تخم‌ریزی نمی‌تواند به بالادست برسد، شاید ۵ درصد ماهی مولد نیز به بالادست نمی‌رسد آن تعدادی هم که می‌رسند به حدی آب آلوده است و بستر رودخانه تخریب شده که تخم فرصت تبدیل شدن به لارو و بچه ماهی را پیدا نمی‌کند.
صدیقی با یادآوری ممنوعیت صید ماهیان خاویاری در فصول تخم‌ریزی آنها گفت: نظارت بر این امور در دریا و منطقه بر عهده سازمان شیلات و در رودخانه و بالادست آن بر عهده سازمان حفاظت محیط‌زیست است .
