تیرنگ نیوز- روزبه مفیدیان: رشد فرهنگی و اجتماعی ملت ها وابستگی عجیبی با تعدد مراکز علمی و دانشگاهی در جهان دارد. عموما برای سنجش میزان شهریت و پسانوگرایی از نسبت تعداد دانشگاه ها بر میزان جمعیت دانشجو استفاده می کنند. البته این نرخ در اروپا و کشورهای پیشرفته نشاندهنده سطح رشد و بالندگی دولت نیز محسوب می شود اما در کشورهای جهان سوم با توجه به انبوه مشکلات ساختاری و نیز سنت پدیدار شناسی، تنها به تونالیته اجتماعی بسنده می کنند و چندان بدنبال وابسته کردن این پارامتر به معادلات سیاسی نیستند. آمارهای خسته کننده و بعضا بی حساب و کتاب در جوامع غیر مدرن همانطور که بدون قاعده استخراج می شود هیچ کاربردی هم برای متخصصین ندارد! به عنوان مثال وقتی شما تورم واقعی را با اختراع انواع واژگان اقتصادی به عدد تک رقمی می رسانید به همان صورت نیز این محاسبات گنگ به کار مردم نمی آید مگر برای پر کردن جراید و رسانه های خاص. از این بحث های کلیشه ای که بگذریم می خواهیم مروری داشته باشیم بر کیفیت نظام آموزشی و دانشگاهی در مازندران و مقایسه آن با کشورهای پیشرفته.
استان مازندران با داشتن ۲۷ واحد دانشگاهی و تعداد ۶ هزار استاد و ۱۱۸ هزار دانشجو در زمره استان های پر تراکم از نظر تعداد دانشجو و دانشگاه می باشد. این آمار در استان تهران ۱۴۳ مرکز آموزشی و ۱۵۲ هزار استاد و ۱/۵ میلیون دانشجو می باشد. در نهایت کل دانشگاه ها و مراکز آموزشی در ایران به رقم ۲۵۰۰ دانشگاه میرسد که این آمار با کشور چین با جمعیت بالغ بر ۱ میلیارد نفر برابری می کند. این رقم برای تمام کشورهای اروپایی زیر ۵۰۰ دانشگاه است و به عنوان مثال کشور آلمان دارای حدود ۴۰۰ دانشگاه و ایتالیا ۲۲۰ دانشگاه و کانادا ۳۳۰ دانشگاه هستند.
نیمی از این ۲۷ دانشگاهی که در استان فعالیت می کنند در حد یک ساختمان مسکونی بوده و اگر شخص خارجی آنها را ببینید قطع به یقین با مدرسه و نهضت سوادآموزی اشتباه می گیرد. از امکانات اینترنتی و سایت و دسترسی به درگاه های علمی دنیا که نگوییم بهتر است. فضای ورزشی و امکانات تفریحی که بحثی عبث و بی فایده است.
سه دانشگاه برتر مازندران به ترتیب عبارتند از دانشگاه مازندران در بابلسر، دانشگاه نوشیروانی در بابل و دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی در ساری که تقریبا با استانداردهای کشوری همتراز هستند و چیزی از دانشگاه های تهران کم ندارند و بعضا دارای فضای سبز بهتر و موقعیت مکانی جذابتری نیز هستند که همین عامل خیل عظیم دانشجویان را به سوی این مناطق سوق داده است.
خوشبختانه نرخ افزایشی تعداد دانشگاه های کشور در سال ۹۲ متوقف و از آن زمان تقریبا ثابت مانده است. حداقل نکته امیدواری اینجاست که جلوی رشد جهنمی این مراکز بدون مجوز و اعتبار که بعضا دارای نمایه بین المللی نیز نیستند گرفته شده است و این جای بسی ستایش است. اما کاش به جای افزایش تعداد دانشجویان به فکر کیفیت واحدهای موجود بودیم، آنوقت پیشرفت های بی بدیل و لگام گسیخته نخبگان و نوابغ همچون طوفانی اقتصاد خرد و کلان کشور را دگرگون می کرد و امروز شاهد افرایش لگاریتمی قیمت ارز نبودیم.
یکی از ایرادات اساسی به نظام های مدرک محور این است که بدون توجه به هیچ فاکتور منطقی و صرفا بدلیل اهمیت و تمایل عوام به مدرک گرایی همه به سمت تولید مدرک روی آوردند نه کسب دانش و این مثل تولیدات دیگر ما نظیر صنایع خودروسازی است که محصول ما بدون کیفیت عرضه می شود و نه مصرف کننده داخلی راضی است و نه جایگاهی در بازارهای بین المللی پیدا می کند. می دانیم کلاس اول برای ارائه محصول جهانی کیفیت استو نه قیمت. و کالای با کیفیت با هر قیمتی در جهان خریدار دارد و از همین روی بر طبق آمارهای رسمی چین با ۲/۵ میلیارد دلار حجم صادرات در رتبه اول، آلمان با ۱/۴ در رتبه سوم، ایتالیا هشتم و کانادا دهم و ایران با ۹۲ هزار دلار در رتبه ۳۶ جهان و بالاتر از پورتوریکو، عراق و بلاروس قرار دارد.
بنابراین وقتی می گوییم توسعه و پیشرفت هر جامعه ای در گرو افزایش و ارتقای واحدهای آموزشی و دانشگاهی آن است، منظور توسعه کیفی است نه توسعه افسارگسیخته و بی قاعده و بدون استاندارد و قطعا کیفیت آنها از ضریب اهمیت بالایی برخوردار است.
اما نگاهی بیاندازیم به کیفیت دانشگاه های مازندران و مقایسه آن با دانشگاه های تراز اول دنیا. در ماه های اخیر خبری داشتیم که بر طبق نظام رتبه بندی تایمز دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در رتبه یک دنیا قرار گرفته است؛ما قدر داشته هایمان را می دانیم و منکر اساتید درجه یک جهانی در این دانشگاه ها نیستیم، اساتید بنامی که هرکدام چهره ماندگاری در پهنه وسیع خزر هستند و آوازه و نامشان در ینگه دنیا پیچیده است.
دانشمندانی که در برهه حساس تاریخی به مدد چرخه علمی و آموزشی ما آمدند، در‌حالیکه می توانستند در همان کشورهای پیشرفته که کسب علم کردند بمانند و آرمانگرایی پیشه کنند اما راه وطن پیش گرفتند و موجب‌اعتلای ایران گشتند و کشور ما به تمام این اساتید و دانشمندان بدهکار است. اما تمام اینها منکر این نیست ما خود را بزرگ تر از واقعیت ببینیم در حالیکه با معیارهای جهانی فاصله شگرفی داریم. دانشگاه نوشیروانی تنها دانشگاه صنعتی در شمال کشور از گیلان تا گلستان است که دارای ۲۰۰ عضو هیئت علمی ۶ هزار دانشجو و ۶ دانشکده بوده و از سال ۵۰ در حال فعالیت است. این دانشگاه با داشتن اساتید در تراز بین المللی از جایگاه علمی بسیار خوبی برخوردار است و از نظر تولید محتوای علم در ایران وضعیت مطلوبی دارد. به همین دلیل هر ساله شاهد درخشش آن در نظام های مختلف رتبه بندی هستیم. پروفسور محسن جهانشاهی دارنده نشان ملی درجه سه پژوهش و ریاست بنیاد نخبگان استان مازندران و نیز دانشمند برتر مهندسی جهان از چهره های برجسته این دانشگاه هستند.
نگاهی بیاندازیم به دانشگاه های معتبر جهان و مقایسه دقیقتری انجام دهیم. دانشگاه ماساچوست در شهر کمبریج آمریکا دارای ۵ دانشکده و ۳۲ گروه آموزشی با بیش از ۱۱ هزار دانشجو و هزار عضو هیئت علمی است و با داشتن موزه، پارک، سالن های مختلف ورزشی، باشگاه، استخر و سینما و… بهترین دانشگاه جهان بشمار می آید. دانشجویان این دانشگاه تا کنون ۸۰ بار جایزه نوبل دریافت کرده اند. علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و محمد علی نجفی وزیر سابق آموزش و پرورش از دانش آموختگان این دانشگاه می باشند.
دانشگاه واترلو در کانادا با قریب به ۳۰ هزار دانشجو و ۶ دانشکده و ۱۰ مرکز رشد و با مدیریت فریدون حمدالله پور در رده بهترین دانشگاه های جهان قرار دارد. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی شیمی بوده و از پدری ایرانی متولد شده است.
بارزترین نقطه عطفی که این دانشگاه ها را از یکدیگر متمایز می کند نظام آموزشی قوی در کنار تجهیزات مدرن و هماهنگی بین دانشجو و استاد است که همگی در فکر تحول جهان هستند نه صرفا گرفتن مدرک.
اما دانشجویان در این میان چه جایگاهی دارند و اهمیت دانشجویی و اعتبار کارت دانشجویی در ایران در مقایسه با کشورهای صاحب نام به چه شکل است؟ در آمریکا که بیشترین اعتبار را برای دانشجویان در جهان قائل هستند شما با داشتن کارت دانشجویی می توانید از تمامی امکانات تفریحی مثل شهربازی ها و سینما ها و امثالهم با زیر ۵۰ درصد تخفیف استفاده کنید. همچنین هتل ها و سایر اقامتگاه ها برای شما با تخفیف ویژه در نظر گرفته می شود و در ضمن بلیط هواپیما در بسیاری ایالت ها با تخفیف ویژه رزرو می شود. در کانادا شما با کارت دانشجویی به تمام موزه ها و اماکن فرهنگی بصورت رایگان می روید. در بیش از ۶۰ درصد رستوران ها غذای ارزان می خورید و از امکانات تفریحی نیز در روزهای خاصی به رایگان استفاده می کنید. در کشور آلمان با ارائه کارت دانشجویی بلیط حمل و نقل عمومی رایگان بوده و بعد از فارغ التحصیلی پرداخت می شود. همچنین اقامت در هتل ها برای یک خانواده که دارای سه فرزند دانشجو باشد رایگان است و در بقیه موارد با تخفیف بسیار عالی روبرو می شوید. اما در ایران کارت دانشجویی تنها یک کارت برای یاداوری شماره دانشجویی در زمان ثبت نام است و لاغیر. امیدواریم با شروع کار مجلس جدید و روی کار آمدن فضای بهتر و هوای تازه تر شاهد اقدامات درست نمایندگان ملت در جهت منافع دانشجویی باشیم و نیز پارلمان یازدهم فتح بابی برای رخنه نخبگان به امورات سیاسی و بکارگیری مستعدان و سرآمدان در دستگاه های اجرایی باشد و این به منزله بیمه شدن کشور برای دهه های آتی خواهد بود.
*مشاور بنیاد نخبگان استان مازندران
