تیرنگ، رشت:
با توجه به بحران‌های زیست‌محیطی ناشی از افزایش حجم پسماندهای خانگی، به‌ویژه زباله‌های تر و خشک در استان‌های شمالی ایران، به‌ویژه گیلان، اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا به‌عنوان راه‌حلی بنیادین و پایدار در دستور کار مدیریت شهری و نهادهای زیست‌محیطی این استان قرار گرفته است. گیلان به‌عنوان یکی از استان‌های پیشگام به دنبال بهبود وضعیت زیست‌محیطی، ارتقاء سطح آگاهی شهروندان و کاهش آسیب به منابع طبیعی خود است.
✓زمینه و ضرورت اجرای طرح
گیلان با جمعیتی بالغ بر ۲.۵ میلیون نفر، یکی از استان‌هایی است که به‌طور متوسط روزانه بیش از ۲۰۰۰ تُن زباله تولید می‌کند. از این مقدار، بخش قابل توجهی زباله‌های تر (آلی) هستند که در صورت دفن غیر اصولی، باعث آلودگی منابع آب، خاک و ایجاد شیرابه‌های خطرناک در جنگل‌ها و رودخانه‌ها می‌شوند. در سال‌های اخیر، دفن زباله در مناطق جنگلی سراوان، موجب نگرانی‌های جدی در میان مردم و فعالان زیست‌محیطی شده است.
یوسفی، فعال محیط زیست، در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید:«تا زمانی که زباله‌ها از مبدا تفکیک نشوند، هیچ نوع فرآیند بازیافت یا تبدیل به انرژی به‌درستی اجرا نخواهد شد. ما در گیلان با حجم عظیمی از پسماندهای مخلوط مواجه هستیم که بازیافت آنها را دشوار می‌کند. این در حالی است که با فرهنگ‌سازی و آموزش صحیح، می‌توان از خانه‌ها به‌عنوان اولین پایگاه تفکیک زباله بهره برد.»
✓همه باید تفکیک زباله از مبدا را شروع کنیم
استاندار گیلان، یک سوم زباله های تولید شده در استان را نیازمند دفن یا سوزاندن دانست و گفت: از سال ۹۱ به دنبال کارخانه زباله سوز هستیم که هنوز به نتیجه نرسیده است لذا امروز با حضور مجمع نمایندگان گیلان این موضوع را پیگیری کردیم.
هادی حق شناس در حاشیه نشست مجمع نمایندگان استان گیلان با محوریت پسماند، با اشاره به اهمیت موضوع پسماند، اظهار کرد: پسماند در دو استان شمالی به دلیل موقعیت جغرافیایی به یک مسئله تبدیل شده و این مسئله مربوط به حداقل سه دهه گذشته است؛ نه یک سال و دو سال و پنج سال.
وی با بیان اینکه زباله در کل کشور دفن می شود، اما در گیلان و مازندران به خاطر تولید شیرابه و آلوده شدن زمین، امکان دفن وجود ندارد، تاکید کرد: نیازمند راهکاری دیگر هستیم که بهترین آن، تفکیک از مبدا است.
استاندار گیلان با تاکید بر لزوم تفکیک زباله های خشک و تر، ادامه داد: زباله خشک قابل بازیافت و استحصال است و زباله تر نیز به کمپوست تبدیل می شود؛ با جدا شدن این دو بخش، زباله های ریجکتی باقی می ماند که دفن و یا سوزانده خواهد شد.
وی با بیان اینکه باید مسئله استان را بدانیم و همه به دنبال آن باشیم، خاطرنشان کرد: باید مسئله زباله سوز و دفن زباله را به سرانجام برسانیم، اما از مردم گیلان نیز می خواهیم تفکیک از مبدا را جدی بگیرند و همه باید تفکیک را شروع کنیم تا مسئله زیست محیطی در گیلان ایجاد نشود.
استاندار گیلان تفکیک زباله از مبدا را کمک به سرزمین مادری مان دانست و بیان کرد: این جلسات ادامه پیدا خواهد کرد تا به یک راهبرد مشخص درباره پسماند گیلان برسیم.
سلمان زارع، رئیس مجمع نمایندگان گیلان نیز، با تاکید بر لزوم مدیریت پسماند در همه شهرهای استان، اضافه کرد: تصفیه شیرابه در گیلان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در این راستا باید از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه تهیه زباله سوز برای روستاها و شهرها در دستور کار است، گفت: برای مدیریت پسماند باید مدیریت واحد داشته باشیم و از ظرفیت های ملی استفاده کنیم.
✓نقش آموزش و مشارکت مردمی
در کنار اقدامات اجرایی، آموزش شهروندان نقش کلیدی در موفقیت این طرح دارد.
یکی از مادران ساکن در رشت می‌گوید:
«دخترم در مدرسه یاد گرفته زباله‌های خشک و تر را از هم جدا کند. حالا در خانه او بیشتر از ما دقت می‌کند که پلاستیک و کاغذها را جدا بگذاریم. این آموزش‌ها خیلی تاثیرگذار است.»
✓سخن پایانی: افق‌های آینده و سیاست‌گذاری‌های کلان
با توجه به تجربیات موفق کشورهای پیشرفته در حوزه تفکیک زباله، استان گیلان نیز به‌دنبال تدوین سند جامع مدیریت پسماند شهری است. این سند شامل راه‌اندازی کارخانه‌های مدرن بازیافت، کارخانه تولید انرژی از زباله، و صدور مجوز فعالیت برای شرکت‌های بخش خصوصی در حوزه جمع‌آوری و تفکیک خواهد بود.
طرح تفکیک زباله از مبدا در استان گیلان، اگرچه با موانعی همراه است، اما یک گام مؤثر در جهت حفظ محیط زیست، ارتقاء سطح بهداشت عمومی و استفاده بهینه از منابع است. مشارکت مردم، حمایت دولت، و نقش‌آفرینی بخش خصوصی، سه ضلع اصلی موفقیت این برنامه هستند.
با تداوم این روند و تعهد مسئولان و شهروندان، گیلان می‌تواند الگویی موفق در مدیریت پسماند برای سایر استان‌های کشور باشد و بحران زباله در شمال ایران را به یک فرصت برای اشتغال، سلامت و توسعه پایدار تبدیل کند.
