تیرنگ:
طبیعت مازندران دستخوش مشکلات زیادی شده و هزار زخم را به خود دیده است یکی از این زخم‌ها برداشت بی رویه شن و ماسه است.
ماسه مهم ترین مصالح استراتژیکی است که در پروژه های عمرانی مورد بهره برداری قرار می گیرد اما این روزها برداشت بی رویه شن و ماسه از رودخانه های مازندران منابع طبیعی این خطه را با چالش جدی مواجه کرده است.
منابع طبیعی مازندران سال هاست مورد تعدی و دست درازی انسان ها قرار گرفته، از کوه خواری و جنگل خواری گرفته تا این روزها که دریاخواری و زمین خواری به آن اضافه شده است؛اما در این میان بازار برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه های مازندران داغ است.
*میزان برداشت ماسه بیش از توان واقعی رودخانه هاست
منصور رضایی در گفت‌وگویی با اشاره به مقوله ماسه خواری و ترویج آن در استان اظهار کرد: ماسه مهم ترین مصالح استراتژیکی است که در پروژه های عمرانی مورد بهره برداری قرار می گیرد.
وی خاطرنشان کرد: ساخت و سازهای و پروژه‌های عمرانی در مازندران زیاد است در نتیجه استفاده از ماسه بیشتر می شود اما به دلیل وجود پوشش گیاهی بالا در استان به ما اجازه استخراج شن و ماسه از معادن سنگی و کوهی را نمی‌دهد.
این کارشناس منابع آب ادامه داد: از سویی چون تقاضا برای دریافت ماسه زیاد است و میزان تولید ماسه در بستر رودخانه ها به سرعت اتفاق نمی افتد دچار چالش می‌شویم نبود عرضه و تقاضای مناسب بیش از توان رودخانه ها آسیب زننده است.
رضایی گفت: بر طبق برآوردی که از طریق استانداری، صنعت و معدن و حقوق حفظ بیت المال انجام شده نابرابری بین عرضه و تقاضا مسلم است، در نتیجه از آنجایی که میزان برداشت بیش از توان واقعی رودخانه هاست تخریب دیواره هاو تاسیسات رودخانه، آسیب به شیب طولی و عرضی رودخانه ها و پس روی جدی را به دنبال دارد.
وی گفت: در سال‌های گذشته اقدامات زیادی از طریق استانداری کمیته حقوق بیت‌المال و غیره انجام شده هرچند این برداشت ها کنترل شده است اما هنوز به حد مطلوب نرسیده و با استانداردها فاصله دارد.
* لزوم نظارت بر برداشت ماسه ها از رودخانه
این کارشناس منابع آبی با تاکید بر اهمیت موضوع نظارت بر برداشت ها اظهار کرد: کم کاری و ضعف در نظارت صورت گرفته که به طوریکه در مجوزهای صادرشده حجم کمتری از شن و ماسه درج شده اما برداشتها چند برابر مجوزهای صادر شده انجام می‌شود و این مهم کمبود نظارت‌ها را نشان می‌دهد به طور مثال در منطقه سنگتراشان ساری مجوز برداشت به میزان کمتری بود اما برداشت ۳ برابری اتفاق افتاد که با پیگیری استانداری، دادستانی از ادامه فعالیت آنها جلوگیری کرد.
رضایی در پاسخ به اینکه راهکار جدی برای حفظ منابع طبیعی چیست، گفت: عوامل بازدارنده در نظر گرفته شده به طوری که گفته شده افرادی که مصالح را از رودخانه‌ها خارج می‌کنند با پول بدست آمده از محل فروش آن باید برای پوشش ساماندهی رودخانه ها نیز آن را هزینه کنند به طوری که هزینه دیوار سازی و سد سازی بر روی رودخانه در منطقه ای که برداشت انجام شده صورت بگیرد اما این موضوع نیز تهاتری را به دنبال داشت به طوری که مصالحی که از بستر رودخانه برای بازسازی دیواره ها توسط افراد فروخته شد تنها بخشی از آن پول صرفاً صرف دیوار سازی شد.
این کارشناس منابع آبی در بخش دیگری از سخنان خود به آسیب برداشت ها به اکوسیستم رودخانه‌ای اشاره کرد و گفت: اکوسیستم آبی نیز در اثر برداشت‌های بی‌رویه دچار آسیب شده و حیات آبزیان نیز دچار مخاطره می شود.
*برداشت از رودخانه ها در حال رصد شدن است
رضایی افزود: برداشت از رودخانه ها در حال رصد شدن است اما کسانی که منافعی دارند به این راحتی عقب نشینی نمی کند و از تمام توان خود استفاده می‌کنند.
وی در پاسخ به اینکه آیا نمی توان مصالح جایگزینی به جای شن و ماسه در نظر گرفت، گفت: این موضوع بسیار کارشناسی است و باید در مصالح ساختمان سازی تغییرات ایجاد شود و در حال حاضر می‌توان به عنوان گزینه جایگزین از مناطق کویری که پوشش گیاهی کمتری دارند با برداشت از کوههایی که سنگ‌های آهکی دارند مصالح را فرآوری کنند و این موضوع به عنوان یک گزینه جایگزین می‌تواند مطرح باشد تا برداشت شن وماسه از رودخانه ها را کاهش دهد.
✓هشدار برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه های مازندران
آیت‌الله محمدباقر محمدی لائینی در نشست با مدیرعامل و معاونان شرکت آب منطقه‌ای مازندران، اظهار کرد: آب سرچشمه و ماده حیات است بی‌توجهی، ناکارآمدی و نبود نظارت درست همه اینها مساله و معضل آب را بیشتر می‌کند.
وی افزود: خداوند طوری طبیعت را تنظیم کرده و خودش مدیریت می‌کند که میزان آب متناسب با کره زمین است اما تدبیر و توزیع درست این آب و آب‌خوان‌داری درست و بهداشتی نگهداشتن آب مربوط به هنر ما است.
نماینده ولی فقیه در مازندران بیان کرد: در گذشته‌ها آب فراوان بود و نیازی به حفظ و جمع‌آوری آب نبود، همیشه باران به‌موقع بود اما اکنون شرایط اینگونه نیست و بشر به جایی نیاز پیدا کرد تا نسبت به ذخیره آب اقدام کند که اگر این کار را نکنیم الفبای مدیریت و شکر از این نعمت را انجام ندادیم.
محمدی لائینی با بیان اینکه در گذشته بیشتر آببندان داشتیم و سد کمتر بود چون تکنولوژی مثل امروز نبود، تصریح کرد: امروز ما سدسازی می‌کنیم و این هم کار بسیار خوب و درستی است که باید دست‌کم به میزان مصرف چه شرب و کشاورزی جمع‌آوری و مهار آب داشته باشیم.
وی با اعلام اینکه روند رشد مصرف باید در نظر گرفته شود و در محاسبات بکار گیریم، اظهار کرد: سدهای موجود و در دست ساخت را بسازیم و آببندان‌ها را هم لایروبی کنیم که از اهمیت بسزایی برخوردار است.
نماینده ولی فقیه در مازندران یادآور شد: همچنین باید در فکر تغذیه سفره‌های زیرزمینی با آب‌خوان‌داری درست باشیم؛ چراکه اگر سفره‌های زیرزمینی کم شود و به فرونشست‌ها منتهی شود جبران آن خیلی مشکل خواهد بود که در این زمینه باید برآورد دقیقی از سفره‌های زیرزمینی نسبت به سالها و دهه‌های قبل داشته باشیم.
محمدی لائینی با تاکید بر ضرورت نظارت بر برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی، اظهار کرد: چاه‌های غیرمجاز و برداشت‌های غیرمجاز بسیار زیاد است اینها نباید رها شده بلکه حساب‌شده باشد و هر چاه دارای یک شناسنامه و حساب و کتاب داشته باشد.
وی بیان کرد: مسؤولان نسبت به حفظ سفره‌های زیرزمینی و روان‌آب‌ها تکلیف دارند و همه مسائل باید مدیریت شده باشد
نماینده ولی فقیه در مازندران با هشدار اینکه تالاب میانکاله دارد از خشکی می‌سوزد، بیان کرد: در چنین شرایطی سیلاب‌ها به دریا سرریز می‌شود درحالی‌که می‌توان از این منابع بهره‌گیری کرد.
محمدی‌لائینی اظهار کرد: موضوع دیگر بحث تکنولوژی بارورسازی ابرها است که باید به‌جا، به اندازه و درست به کارگیری شود.
وی با تاکید بر اینکه به نهرها و رودخانه‌ها و حریم آن نباید تجاوز شود و نیاز به حریم دارد، خاطرنشان کرد: باید حریم آب حفظ شود تا در زمان بروز سیلاب با مشکل مواجه نشویم.
نماینده ولی فقیه در مازندران با اشاره به آلودگی رودخانه‌های استان، تصریح کرد: آلاینده‌های شیمیایی صنعتی و غیرصنعتی به سمت رودخانه‌ها سرازیر می‌شود که نیاز به نظارت دارد.
آیت الله محمدی لائینی ادامه داد: زیباترین مکان یک شهر باید رودخانه‌اش باشد ولی آلوده‌ترین مکان همان رودخانه است؛ رودخانه‌ای نه حریم دارد و تبدیل به زباله‌دان شده است.
وی با هشدار برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه از بستر رودخانه‌های مازندران، اظهار کرد: برعکس مکان‌هایی که باید اجازه برداشت دهد می‌بینیم سفت و سخت می‌گیرد که جای نظارت بیشتر احساس می‌شود.
نماینده ولی فقیه در مازندران با اعلام اینکه باید مسأله‌های مرتبط در حوزه آب شرب و کشاورزی در مازندران شناسایی شود، تصریح کرد: آب‌دزدی از جمله این مسائل است که سرچشمه‌های آب را به جای دیگر انتقال می‌دهند که باید مدیریت شود آنچه حق و حقوق این شهرستان و استان بوده باید حفظ شود.
برداشت بی‌رویه و غیرمجاز شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها زخم عمیقی بر پیکر رودخانه‌ها وارده کرده است، به نوعی دخل و تصرف محسوب شده و آثار زیان‌باری به همراه دارد.
برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه موجب آسیب به محیط زیست می‌شود و باید بدانیم در صورت تداوم این روند مشکلات ناشی از آن روزی گریبانگیر ما می‌شود.
این برداشتها از سال‌های گذشته وجود داشته و تاکنون نیز ادامه دارد
