تیرنگ:فاطمه محمدیان ساروی
دیگر خبری از بارش باران و برف مانند گذشته در مازندران نیست و به گفته افراد ریش سفید گویا آسمان با زمین قهر کرده است، اگرچه یک ماه از زمستان گذشته است اما در طول فصول پاییز و زمستان وضعیت بارندگی مطلوب نبوده است. اگر تمام این موارد را کنار هم بگذاریم این مسئله نوید سالی سخت را خواهد داد
کاهش بارندگی و تغییر الگوی بارش، کم شدن دبی آب رودخانه‌ها، پایین رفتن ایستایی آب‌های زیر زمینی و پیش روی جبهه آب شور به جبهه آب شیرین در سواحل نشانه‌های پیش روی خشکسالی در استان مازندران است.
اردیبهشت ماه امسال بود که محمدرضا رضوی مدیر کل هواشناسی استان در نشست حکمرانی آب، چالش‌ها و الزامات استان مازندران با بیان اینکه مسائل آب و هوایی از شرایط خاص خود برخوردار است، تصریح کرد: مهمترین چالش فعلی استان، بحران آب و خشکسالی است.
رضوی با نگرانی از وضعیت منابع ذخیره آب در استان، اضافه کرد: خیلی از آب‌بندان‌ها به‌ویژه در مناطق غرب استان از بین رفت و مناطق شرق تا مرکز استان تحت تأثیر خشکسالی شدید تا بسیار شدید قرارگرفته است که این موضوع ما را نگران کرده است.
وی تصریح کرد: در گذشته می‌توانستیم برای تامین نیاز آبی متکی به آب ناشی از ذوب شدن برف‌ها در اواخر بهار و تابستان باشیم ولی اکنون بحث گرمایش و تغییر اقلیم موجب تشدید ذوب برف‌ها شده؛ به‌طوری‌که آب حاصل از ذوب شدن برف‌ها حتی در فصل بهار نمی‌ماند، چه برسد برای تابستان!!
مدیرکل هواشناسی مازندران با تاکید بر اینکه یکی از مسائل مهم احیا آب‌بندان‌ها در پایین دست است که عملا این کار هم مقدور نیست، بیان کرد: خشکسالی در مازندران از این پس تداوم خواهد داشت؛ حتی اگر یک سال ترسالی داشته باشیم نمی‌تواند جبران انباشت خشکسالی را داشته باشد و آن هم خسارتش بیشتر از استفاده‌اش است؛ به‌این دلیل که امکان نگهداشت آب را نداشتیم.
اما او اخیرا با بیان اینکه میانگین بارش سه ماهه سال زراعی جاری استان منتهی به آذر ماه امسال حدود ۲۲۲ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۶۳ درصد افزایش داشته است، گفت: میانگین دمای هوای آذر سال ۱۴۰۲ استان مازندران ۸.۵ درجه سلسیوس بوده که نسبت به مدت مشابه دوره آماری بلند مدت که ۴.۴ درجه سلسیوس بوده ۴.۱ درجه سلسیوس افزایش و نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۷ درجه سلسیوس بوده، ۱.۵ درجه سلسیوس‌افزایش داشته است.
وی درخصوص میانگین بارش از نیمه دی تا نیمه اسفند ماه امسال، اظهار کرد: طی این مدت میانگین بارش در استان مازندران در محدوده نرمال و از نیمه اسفند امسال تا نیمه فروردین ۱۴۰۳، در محدوده نرمال و با احتمال بین ۳۵ تا ۶۵ درصد بیش از نرمال پیش‌بینی می‌شود.
مدیرکل هواشناسی مازندران ادامه داد: میانگین دمای هوا از نیمه دی تا نیمه اسفند ماه امسال بیش از نرمال تا دو درجه و از نیمه اسفند ماه امسال تا نیمه فروردین ماه سال ۱۴۰۳، بیش از نرمال تا یک درجه پیش‌بینی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه با توجه به بارش و منابع آب در دسترس استان کماکان لازم است تمهیداتی برای مدیریت مصرف بهینه منابع آب و انرژی صورت گیرد، گفت: صحت پیش‌بینی فصلی بارش و دمای هوای کشور بین ۶۰ تا ۷۰ درصد بوده و در ماه‌های گرم صحت پیش‌بینی کمتر از ماه‌های سرد سال است
✓تجربه خشکسالی شدید و استثنایی در برخی استان‌ها
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت: میزان بارش ثبت‌شده نشان می‌دهد ما با کاهش جدی بارندگی مواجه هستیم زیرا بارندگی امسال ۴۳ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت: سال گذشته در استان‌های جنوب غرب همچون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، ایلام، کرمانشاه شرایط چندان بد نبود و شرایط مطلوبی داشتند اما بارش در سایر نقاط کشور همچون استان‌های تهران، قزوین، سمنان، خراسان رضوی و تقریبا نیمه شرقی کشور به‌طور شدیدی زیرحد نرمال بود.
وی گفت: با وجود تجربه شرایط بهتر بارشی در سال جاری، چهارمین سال پیاپی است که در خشکسالی متوسط تا بسیار شدید و استثنایی به سر می‌برند. نکته بسیار مهم این است که با طولانی‌تر شدن خشکسالی، تاثیرات منفی آن نیز بیشتر و شدیدتر می‌شود.
وی افزود: کشور طی پاییز امسال میانگین دمایی بالاتری را نسبت به سال گذشته تجربه کرد، به‌گونه‌ای که طی هفته‌های گذشته غالب نقاط کشور دمایی بیش از نرمال را تجربه کردند. میانگین دمای هوا از ابتدای پاییز حدود ۱۶.۷ درجه سانتیگراد ثبت شد این در حالی است که در بلندمدت دمای این بازه زمانی ۱۴.۶ درجه سانتیگراد بوده بنابراین دمای هوا در پاییز سال جاری نسبت به بلندمدت ۲.۱ درجه سانتیگراد افزایش داشته و این عدد بسیار بزرگی است.
وظیفه ادامه داد: با بررسی هفتگی و ماهانه وضعیت دمایی در می‌یابیم طی برخی هفته‌های آذرماه میانگین دمای مناطق فصلی شمال کشور بین ۷ تا ۱۰ درجه سانتیگراد بیش از نرمال بود و گرمای بی‌سابقه‌ای را در عرض‌های شمالی و مناطق سردسیر شمال کشور – که استان تهران را نیز در بر می‌گیرد – تجربه کرده‌ایم.
✓ پیش‌بینی دمای بیش از حد نرمال برای زمستان
وی درباره وضعیت دمای کشور در زمستان اظهار کرد: به‌طور کلی میانگین دمای کشور در زمستان بیش از حد نرمال پیش‌بینی می‌شود. مدل‌های عددی که شبیه‌سازی جو برای پیش‌بینی آینده نشان می‌دهند، بیانگر این هستند که دمای میانگین فصل زمستان به‌طور نسبی ۱ تا ۱.۵ درجه سانتیگراد و در عرض‌های شمالی تا ۲ درجه سانتیگراد بیش از نرمال است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور درباره بارندگی‌های کشور طی زمستان نیز گفت: به دلیل اینکه مدل‌های زیادی برای شبیه‌سازی وجود دارد، برخی از مدل‌ها شرایط مایل به کم‌بارشی و برخی مدل‌های دیگر نیز شرایط نرمال و اندکی بیش از نرمال دارند و نشانگر شرایطی هستند که بیشتر به سمت نرمال گرایش دارد و انتظار داریم بر اساس خروجی مدل‌ها بارش‌ها در حد نرمال باشد.
وی تاکید کرد: تمام این پیش‌بینی‌ها در حد احتمالات است و نمی توان به‌طور صد در صد به آن‌ها استناد کرد همچنین نکته مهم و قابل توجه این است که وضعیت دمایی قابل پیش‌بینی‌تر از میزان بارندگی‌ها است چراکه متغیرهای بسیار زیادی در میزان بارندگی تاثیرگذار است و نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی درباره میزان بارش‌های زمستانه ارائه داد اما به‌طور کلی شرایط نرمالی مورد انتظار است.
وظیفه ادامه داد: در پاییز حدود ۲۵ درصد بارندگی کشور تامین می‌شود اما از این میزان حدود ۴۴ درصد بارندگی‌ها کمتر از نرمال بود. این عدد و رقم بسیار بزرگی است بنابراین تاکنون حتی ۱۰ تا ۱۵ درصد بارش امسال را دریافت نکرده‌ایم و حتی اگر زمستان پربارشی هم داشته باشیم باز هم جبران این کم‌بارشی بسیار دشوار است.
✓ تنش شدید آبی از نیمه دوم بهار آینده
وی با تاکید براینکه با کمبود جدی منابع آبی مواجه هستیم، اظهار کرد: حتی اگر بارش‌های زمستانی در حد نرمال نیز باشد به دلیل کمبود جدی آب طی سال‌های گذشته و پاییز سال جاری، کمبودهای گذشته جبران نمی‌شود و از نیمه دوم بهار با تنش شدید آبی در بسیاری از نقاط کشور مواجه خواهیم شد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور درباره علت این کم‌بارشی‌ها گفت: از جمله دلایلی که موجب می‌شود تا سامانه بارشی فراوانی بر کشور وارد نشود، گرمای هوای بیش از حد نرمال پاییز سال جاری است. آبان و آذر بی‌هنجاری دمایی بسیار زیادی نسبت به نرمال داشته است، به‌گونه‌ای که اگر آمار دمایی ۵۰ سال گذشته با چند هفته اخیر را مقایسه کنیم، شاهد بی‌هنجاری مثبت دمایی بی‌سابقه طی چند هفته اخیر خواهیم بود.
وظیفه در پایان تصریح کرد: گرمای بی‌سابقه‌ای که در منطقه شرق مدیترانه، خاورمیانه و اروپا وجود دارد، موجب می‌شود تا سامانه‌های جوی کمتر به این مناطق نفوذ کنند. سیستم‌های چرخندی که در مدیترانه فعال و موجب بارندگی مناسب در نیمه‌غربی زاگرس می‌شدند امسال فرصتی برای تقویت و عبور از ایران پیدا نکردند.
