تیرنگ، سرویس اقتصادی:
استان مازندران به‌عنوان یکی از استان‌های با فرصت‌های طلایی دارای معادن متعددی است که نقش مهمی در اقتصاد منطقه و اشتغالزایی ایفا می‌کنند. معادن این استان عمدتاً شامل معادن زغال‌سنگ، سنگ‌های تزئینی، شن و ماسه و … هستند که علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، سهمی در صادرات مواد معدنی نیز دارند. اما با وجود اهمیت اقتصادی این معادن، موضوع ایمنی کارگران و شرایط ایمنی معدن‌ها همواره یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولان و فعالان حوزه معدن در استان محسوب می‌شود.
✓ وضعیت معادن در مازندران
طبق آخرین آمارها که در رسانه‌ها منتشر شده در استان مازندران از مجموعه ۲۰۸ معدن استان، اکنون ۱۴۸ معدن فعالیت دارند که طبق برنامه توسعه هفتم باید به رشد ۱۳ درصدی فعالیت های معادنی برسیم که مهمترین برنامه استان هم سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف است. بیشتر معادن فعال در این استان معادن کوچک و متوسط هستند که عمدتاً به استخراج سنگ‌های ساختمانی، شن و ماسه و زغال‌سنگ مشغول‌اند. معادن زغال‌سنگ سوادکوه و کلاردشت، از مهمترین معادن استان محسوب می‌شوند که به دلیل اهمیت اقتصادی بالا و حجم فعالیت‌های استخراج، تمرکز ویژه‌ای بر ایمنی آنها وجود دارد.
✓چالشهای ایمنی در معادن
با توجه به ماهیت فعالیت‌های معدنی و وجود خطرات ذاتی مانند ریزش تونل‌ها، انفجار گازهای قابل اشتعال و مشکلات تنفسی، رعایت استانداردهای ایمنی در این معادن ضرورت بسیار بالایی دارد. متأسفانه در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی از بروز حوادث در برخی معادن کشور منتشر شده است که باعث نگرانی گسترده شده است. عمده مشکلات ایمنی معادن را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
کمبود تجهیزات ایمنی به‌روز و مناسب: بسیاری از معادن به دلیل مشکلات مالی یا مدیریت ناکافی، نتوانسته‌اند تجهیزات حفاظتی لازم مانند سیستم‌های تهویه مناسب، سامانه‌های هشداردهنده و دستگاه‌های ایمنی فردی را فراهم کنند.
عدم آموزش کافی نیروی کار: بسیاری از کارگران به دلیل نبود دوره‌های آموزش تخصصی و مکرر، با اصول ایمنی و روش‌های پیشگیری از حوادث آشنا نیستند.
نظارت ناکافی و ضعف در اجرای مقررات: برخی معادن به علت عدم نظارت مستمر و دقیق توسط نهادهای ذی‌ربط، استانداردهای لازم را رعایت نمی‌کنند و این موضوع موجب افزایش ریسک حوادث شده است.
✓ حوادث و پیامدهای آن
در سال‌های اخیر چندین حادثه ناگوار در معادن کشور رخ داده که متأسفانه منجر به فوت و مصدومیت تعدادی از کارگران شده است. این حوادث توجه مسئولان استانی و کشوری را به ضرورت بهبود شرایط ایمنی معادن بیش از پیش جلب کرده است.
✓اقدامات و برنامه‌های بهبود ایمنی
مسئولان اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران، سازمان نظام مهندسی معدن و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، با توجه به مشکلات موجود، برنامه‌های متعددی برای ارتقای ایمنی معادن تدوین و اجرا کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش نظارت‌ها و بازرسی‌های دوره‌ای: علاوه بر بررسی تجهیزات، آموزش نیروی کار و رعایت استانداردهای ایمنی را نیز پیگیری می‌کنند.
برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی: برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کارگران و مدیران معادن با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای و نهادهای تخصصی جهت ارتقای آگاهی و مهارت‌های ایمنی.
تجهیز معادن به فناوری‌های نوین: تشویق معدن‌داران به استفاده از سیستم‌های مدرن پایش و کنترل ایمنی، مانند سنسورهای گاز، دوربین‌های مداربسته و سیستم‌های تهویه پیشرفته.
اجرای طرح‌های ایمنی مبتنی بر استانداردهای ملی و بین‌المللی: بازنگری و به‌روزرسانی دستورالعمل‌های ایمنی معادن و الزام معادن به پیروی از این استانداردها.
✓نقش مسئولان و ضرورت همکاری‌های بین‌بخشی
کارشناسان و مسئولان استانی تأکید دارند که ارتقای ایمنی در معادن نیازمند همکاری مستمر و هماهنگی بین نهادهای مختلف است. علاوه بر وزارتخانه‌های صنعت و کار، دستگاه‌های قضایی، نظام مهندسی معدن، اتحادیه‌های کارگری و شرکت‌های بهره‌بردار باید در یک مسیر مشترک گام بردارند. توجه به تامین زیرساخت‌های ایمنی، رعایت حقوق کارگران و فرهنگ‌سازی ایمنی می‌تواند به شکل چشمگیری از وقوع حوادث و آسیب‌های جانی و مالی جلوگیری کند.
✓ چشم‌انداز آینده
با توجه به ظرفیت‌های بالای معدنی مازندران و نقش حیاتی این بخش در توسعه اقتصادی استان، بهبود وضعیت ایمنی معادن باید در اولویت قرار گیرد. اجرای پروژه‌های ایمنی، حمایت از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و افزایش سطح آموزش‌ها، چشم‌انداز روشنی برای کاهش حوادث و افزایش بهره‌وری در معادن استان رقم خواهد زد. این امر نه تنها موجب حفظ جان و سلامت نیروی کار می‌شود، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را نیز به این بخش افزایش خواهد داد.
استاندار مازندران با بیان این که نگرش نوینی در فعالیت‌های معدنی در کشور به وجود آمده و باید با حمایت دولت از سرمایه گذاران از این ظرفیت استفاده شود، گفت: طی سال‌ها به دلایل مختلف در امر اکتشاف و ایجاد واحد های صنعت معدنی بالقوه استان از جمله ماده معدنی «فلورین» و «سیلیس» بی‌توجهی شده است.
مهدی یونسی رستمی روز چهارشنبه در جلسه شورای معادن مازندران به وجود معادنی نظیر فلورین، زغال‌سنگ، شن و ماسه، روی، سیلیس، سنگ‌های زینتی و مرمریت در این استان اشاره کرد و افزود: معدن یکی از زیرساخت های اصلی رشد اقتصادی در استان محسوب می شود و باید در حوزه معادن سیاست گذاری های مناسبی را انجام بدهیم.
وی با توضیح این نکته که نگرش نوینی در فعالیت‌های معدنی در مازندران به وجود آمد و باید با حمایت دولت از سرمایه گذاران از این ظرفیت استفاده شود، ادامه داد: در حالی که میانگین اکتشاف معدنی در جهان ۶ درصد است اما متوسط اکتشاف در مازندران کمتر از یک درصد است که باید به سمت اکتشاف فلزات کمیاب مانند فلورین، سیلیس، روی، مس و طلا برویم.
استاندار مازندران به وجود ۱۲ نوع ماده معدنی در مازندران اشاره کرد و توضیح داد: ماده معدنی فلورین در مازندران با پیش بینی ذخیره ۲۳۰ هزار تن که برابر با هشت درصد ذخیره کشور است، ظرفیتی مهم برای سرمایه گذاری است.
یونسی رستمی به کیفیت بالای فلورین مازندران با خلوص ۸۰ درصد به عنوان یک ظرفیت بالای سرمایه گذاری اشاره کرد و گفت: اگرچه سرمایه‌گذاری سنگین برای اکتشاف در این بخش نیاز است، اما توجیه اقتصادی مناسبی برای استان و کشور دارد.
نماینده عالی دولت در مازندران مهمترین کاربرد ماده معدنی فلورین را کمک برای واحد های صنعتی از جمله ذوب آهن عنوان کرد و گفت: از آن جایی که این ماده معدنی در زیر زمین و به صورت رگه ای وجود دارد، نیازمند سرمایه گذاری هنگفتی است.
وی به وجود ماده معدنی سیلیس به عنوان دیگر ظرفیت معدنی استان مازندران اشاره کرد و توضیح داد: وجود ذخیره ۱۴ میلیون تنی سیلیس که برابر با ۲۰ درصد ذخیره کشور است، می تواند در اختیار سرمایه گذران قرار بگیرد.
یونسی رستمی به وجود معادن طلا در مناطق صعب‌العبور مازندران نیز اشاره کرد و بیان داشت: سرمایه‌گذاری سنگینی برای اکتشاف نیاز است.
وی به اهمیت استفاده از ژیوفیزیک هوایی برای اکتشافات معادن در مازندران اشاره کرد و گفت: کمبود منطقه ای معادن شن و ماسه در مازندران به خصوص در مرکز استان از دیگر دغدغه ها است که در حال رفع این مشکل برای مردم شهرستان ساری و شرق استان هستیم.
استاندار مازندران با اظهار این که ما شرمنده مردم هستیم و همواره کم کاری ها سبب انباشته شدن مشکلات زیادی در استان شده است، گفت: امروز باید با تعامل و همکاری همه جانبه چالش های احصا شده را حل و فصل کنیم.
✓ سخن پایانی
معادن مازندران با وجود ظرفیت‌های قابل توجه در حوزه‌های زغال‌سنگ، فلورین، سیلیس، سنگ‌های تزئینی و سایر مواد معدنی، می‌توانند به یکی از پیشران‌های توسعه اقتصادی استان و کشور تبدیل شوند. اما این هدف تنها زمانی محقق خواهد شد که همزمان با بهره‌برداری اقتصادی، به اصول ایمنی و استانداردهای حفاظت از نیروی انسانی نیز توجه جدی شود
