تیرنگ، دکتر امیرحسین مشرفی
دامپزشک، نخبه ملی و عضو شورای نظام دامپزشکی
عضو هیات اندیشه ورز نخبگانی کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران
هاری نوعی عفونت ویروسی دستگاه اعصاب مرکزی است که قابل انتقال بین حیوان و انسان بوده و معمولا به واسطه گزش حیوان هار به انسان منتقل می‌شود.
ویروس هاری هنگام گزش و از طریق بزاق حیوان هار به انسان انتقال می‌یابد. ویروس می‌تواند از طریق تماس بزاق حیوان هار با خراش پوستی، چشم و غشاهای مخاطی دهان و… وارد بدن انسان شده و باعث بروز هاری در انسان شود. ویروس پس از ورود به بدن، در عضلات تکثیر یافته و خود را به سیستم اعصاب مرکزی می‌رساند و نهایتا به غدد بزاقی انتشار می‌یابد.
علایم بیماری در حیوان:
در سگ و گربه ۳ تا ۱۰ روز قبل از بروز علایم بالینی ویروس در بزاق حیوان وجوددارد و می‌تواند بیماری را انتقال دهد. در هاری خشمگین، حیوانات وحشی ممکن است بسیار تهاجمی و تحریک‌پذیر باشند، بزاق هایشان زیاد و سرازیر باشد و از دهانشان کف خارج شود، ترس از آب و نور دارد، حیوان اشتهای خود را از دست می دهد، به تدریج اندامهایش فلج می‌شود و به علت عدم امکان بلع بر اثر گرسنگی، تشنگی و سرانجام بر اثر فلج دستگاه تنفسی از بین می رود.
علایم بیماری در انسان :
در بیماری هاری به دوره بین گاز گرفتگی و شروع علائم، دوره کمون یا نهفتگی گفته می شود. معمولاً ۴ تا ۱۲ هفته طول می کشد تا پس از آلوده شدن فرد، علائم هاری در او بروز پیدا کند. درصورت ابتلای انسان به بیماری بعد از طی دوره کمون، علایم اولیه به صورت خستگی، بی اشتهایی، بی‌قراری، تب، ضعف عضلانی و گاهی سوزش و خارش در محل گزیدگی بروز پیدا می کند. در مرحله تحریک‌پذیری علایم بی خوابی، ترشح زیاد بزاق، مشکلات بلع، ترس از نور و ریزش اشک از چشم بروز می‌کند.
بیمار به تدریج با افزایش و تشدید انقباضات عضلانی و نخوردن غذا ناتوان شده و در نهایت در اثر انقباضات شدید عضله قلب و فلج دستگاه تنفسی فوت می نماید.
اقدامات لازم پس ازگازگرفتگی:
همه ی افرادی که توسط حیوانات مورد گزش قرار می‌گیرند باید آن حیوان را مشکوک به هاری تلقی‌کنند تازمانی که خلاف آن ثابت شود و موضوع از نظر هاری منتفی گردد بنابراین لازم است در صورت گزش بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنند و اقدامات لازم را انجام دهند
اقدامات لازم شامل موارد زیر می‌باشد:
1 – شستشوی عمقی با آب تمیز و محلول صابون حداقل به مدت 1۵ تا 2۰ دقیقه و سپس درون زخم را از صابون پاک کنید و کاملا آبکشی نمایید.
2- زخم حیوان گزیدگی را نباید بخیه زد، چون ویروس هاری بی هوازی بوده و در مقابل نور و اکسیژن هوا از بین میرود .
3-ضد عفونی با الکل ۴۰ تا ۷۰ درجه یا محلول بتادین یک درصد یا سایر مواد ضدعفونی کننده
7- تزریق واکسن ضدهاری
8- آنتی بیوتیک تراپی در صورت صلاحدید پزشک: به منظور پیشگیری از عفونت های ثانویه
راه های پیشگیری از بیماری هاری
اگر علائم هاری شروع شوند، هیچ درمان تأیید شده‌ای برای آن وجود ندارد و واکسن نیز هیچ تأثیری بر فرد مبتلا نخواهد داشت بنابراین لازم است واکسن بلافاصله در روز نخست، دوم یا سوم تزریق شود، اما هاری یک بیماری قابل پیشگیری است. اقدامات ساده ای وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از ابتلا به هاری انجام دهید:
1- واکسیناسیون افراد جامعه بخصوص افراد در معرض خطر
2- قبل از سفر به کشورهای در حال توسعه، کار نزدیک با حیوانات یا فعالیت در آزمایشگاهی که روی ویروس هاری کار می کنند، واکسن هاری را دریافت کنید.
3- حیوانات خانگی خود را واکسینه کنید.
