تیرنگ، الهام دهقان
با شروع فصل تابستان، موجی از گردشگران و علاقه‌مندان به دریا راهی سواحل زیبای دریای مازندران می‌شوند تا از نعمت دریا، شنا در گرمای تابستان بهره‌مند شوند. اما این حضور پرشمار، همزمان چالش‌هایی جدی در زمینه‌ی ایمنی، بهداشت و مدیریت منابع طبیعی را نیز به همراه دارد. در این میان، طرح سالمسازی دریا که از سال‌ها پیش در استان‌های شمالی کشور به اجرا درآمده، نقش مهمی در کنترل و هدایت این جریان ایفا می‌کند.
✓حضور میلیونی گردشگران
بر اساس آمارها، میلیون‌ها گردشگر از این استان بازدید می‌کنند که بخش عمده‌ای از آنها به سواحل دریای خزر مراجعه کرده‌اند. بسیاری از این افراد، شنا و گذران وقت در کنار دریا را اصلی‌ترین هدف سفر خود عنوان کرده‌اند.
خانم فرحناز کریمی، یکی از گردشگران تهرانی، در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: «هر سال برای شنا به ساحل محمودآباد می‌آییم. البته همیشه نگرانی‌هایی از بابت امنیت دریا و امکانات نجات غریق داریم، اما فضای سالم‌سازی‌شده خیلی بهتر از مناطق آزاد است.»
✓چالشهای ایمنی و خطرات شنا در مناطق آزاد
دریای خزر با وجود آرام به نظر رسیدن در ظاهر، عمق‌های ناگهانی، جریان‌های شکافنده و تغییرات ناگهانی آب‌وهوایی دارد که هرساله جان شمار زیادی از شناگران را تهدید می‌کند.
✓طرح سالمسازی دریا چیست؟
طرح سالمسازی دریا برنامه‌ای است که از حدود دو دهه پیش در سواحل استان‌های گیلان، مازندران و گلستان آغاز شد. هدف این طرح، ساماندهی نقاط شنا، افزایش ایمنی گردشگران، مدیریت پسماند، حفظ بهداشت محیط و ارائه خدمات رفاهی به خانواده‌ها است.
این طرح شامل موارد زیر است:
-تعیین نواحی مجاز برای شنا
-استقرار نجات‌غریق‌های آموزش‌دیده
-نصب تابلوهای هشداردهنده و اعلام خطر
-تفکیک فضاهای شنای بانوان و آقایان
-استقرار سرویس‌های بهداشتی، دوش و …
-حضور نیروهای اورژانس و امداد و نجات
✓نقش نهادهای اجرایی و چالشهای بودجه
اجرای موفق این طرح نیازمند همکاری بین‌دستگاهی است. نیروی انتظامی، جمعیت هلال‌احمر، شهرداری‌ها، اداره‌کل ورزش و جوانان، فرمانداری‌ها و بخش خصوصی از جمله نهادهایی هستند که در این طرح مشارکت دارند.
با این حال، کمبود بودجه، فرسودگی تجهیزات و کمبود نیروهای متخصص از چالشهای موجود در این بخش است.
✓طرح دریا با هدایت فرمانداران
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری مازندران با اشاره به ظرفیت‌های گسترده استان در حوزه دریا و گردشگری، گفت: فرمانداران مسئولیت کلیدی در هماهنگی و نظارت بر مدیریت سواحل دارند و باید با برنامه‌ریزی دقیق، ساماندهی مطلوبی را رقم بزنند.
سید امیر حسینی‌جو افزود: اولویت ما تعیین زمان استقرار ناجیان غریق و اجرای برنامه‌ریزی‌های مرتبط است. مسئولیت‌سازی در مدیریت سواحل با همکاری همه دستگاه‌های اجرایی، تحت هدایت فرمانداران انجام خواهد شد.
وی همچنین با اشاره به لزوم تحول در مدیریت سواحل، تصریح کرد: با تأکید استاندار، تغییر در شیوه مدیریت و نظارت بر سواحل در دستور کار قرار دارد.
سرپرست معاونت سیاسی ،امنیتی و اجتماعی استانداری مازندران گفت که این تغییر در شیوه مدیریت و نظارت سواحل در بخش تجهیز سواحل استان با امکانات جدید و به‌روز، به‌ویژه تجهیزاتی که در عملیات نجات غریق خواهد بود.
✓پایش سواحل هفت استان کشور بر عهده مازندران
مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران در این باره چهارم خرداد ماه گفته بود که طرح سالمسازی سواحل دریای خزر در محدوده مازندران از دهم خرداد ماه آغاز و نیروهای ناجیان غریق در نقاط حادثه خیز مشخص شده مستقر خواهند شد.
روح الله صادقی افزود : سالهای گذشته و در زمان اجرای این طرح حدود هزار و ۴۰۰ ناجی غریق در سواحل دریای خزر در این استان مستقر می شدند و در ساعات تعیین شده از شبانه روز خدماتدهی به غریق را انجام می دادند.
وی با اشاره به تغییر و تحول در اجرای طرح در سال جاری توضیح داد: بر خلاف سالهای گذشته امسال بنا نداریم بر تعداد ناجیان غریق اضافه کنیم و رای زنی برای تامین تجهیزات نجات غریق از جمله جت اسکی را در دستور کار قرار داده ایم.
مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران عنوان کرد: در جلسه هماهنگی طرح سالمسازی دریا با فرمانداران شهرستان های ساحلی استان این موضوع و برنامه کاری نیز به آنها ابلاغ شده است و با این برنامه دنبال ایجاد یک انضباط مالی درست هستیم .
وی گفت: منابع اعتباری خرید و تامین تجهیزات نجات غریق از سوی استانداری مازندران و با جذب اعتبار از سازمان امور اجتماعی کشور در حال پیگیری است و امیدواریم تجهیزات موردنظر همزمان با اجرای طرح به استان تعلق بگیرد.
به گفته صادقی علاوه بر این اقدام طرح « ساحل امن» که از سالهای گذشته در سواحل اجرا شد امسال با تزریق اعتبار ۵۰ میلیارد ریالی از سوی وزارت کشور وارتقای این سامانه پایشی قرار است در ۶ استان ساحلی دیگر کشور با مدیریت مازندران اجرا شود .
✓نظافت ساحل؛ حلقه مغفول مانده
یکی دیگر از ابعاد طرح سالمسازی، حفظ نظافت ساحل و جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست است. اما متأسفانه با افزایش حجم گردشگران، سواحل شمالی با پدیده‌ی رهاسازی زباله، آلودگی آب دریا و تخریب پوشش گیاهی مواجه هستند.
مهندس احمدی، فعال حوزه محیط زیست، معتقد است: «نبود زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری پسماند، همراه با نبود فرهنگ‌سازی مؤثر در میان گردشگران، به آلودگی گسترده‌ی سواحل منجر شده است. در برخی مناطق، حتی بوی نامطبوع و انباشت زباله‌ها قابل مشاهده است.»
او پیشنهاد می‌دهد که از ظرفیت گروه‌های داوطلب محیط زیستی برای پاکسازی سواحل استفاده شود و آموزش چهره‌به‌چهره در قالب کمپین‌های فرهنگی افزایش یابد.
✓آموزش، آگاهی، مشارکت
بخش مهمی از موفقیت طرح سالمسازی، وابسته به همکاری مردم و میزان آگاهی آن‌هاست. آموزش اصول ایمنی شنا، آشنایی با تابلوهای هشدار، و عدم ورود به مناطق ممنوعه از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از حوادث است.
در سالهای اخیر، برخی برنامه‌های آموزشی در قالب پویش‌های مجازی، کمپ‌های تابستانی و برنامه‌های تلویزیونی به اجرا درآمده‌اند، اما کارشناسان معتقدند که این اقدامات هنوز به اندازه کافی فراگیر نشده‌اند.
✓ سخن پایانی
شنا در دریای مازندران، اگرچه از محبوب‌ترین تفریحات تابستانی ایرانیان محسوب می‌شود، اما بی‌توجهی به اصول ایمنی و زیست‌محیطی، می‌تواند آن را به یک تجربه تلخ تبدیل کند. طرح سالمسازی دریا، تلاش ارزشمندی در راستای مدیریت بهتر این فضاهای عمومی است، اما برای پایداری و ارتقاء کیفیت آن، نیاز به عزم ملی، تأمین بودجه پایدار، آموزش عمومی و نظارت مداوم احساس می‌شود.
تابستان تازه آغاز شده، و سواحل مازندران همچنان پذیرای میلیون‌ها گردشگرند؛ گردشگرانی که اگر همگی سهم خود را در ایمنی و پاکیزگی دریا ایفا کنند، می‌توانند این نعمت طبیعی را برای نسلهای آینده نیز حفظ کنند.
