تیرنگ: پوریا دهقان
یکی از مسائل تهدیدکننده محیط زیست و منابع طبیعی تغییر کاربری اراضی است. این امر موجب نابودی بخش اعظمی از زمین‌های کشاورزی می‌شود و از دیدگاه امنیت غذایی، خودکفایی و اشتغال پایدار جامعه روستایی، پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اهمیت زیادی دارد.
همچنین تغییر کاربری زمین منجر به خسارت‌های جبران ناپذیر به عرصه‌های طبیعی شامل گسترش بیابان‌زایی و فرسایش خاک و وقوع بلایای طبیعی مانند رانش زمین، سیل و تغییر اقلیم، از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش تنوع زیستی و حاصلخیزی اراضی و پیامدهای منفی زیست محیطی همچون آلوده شدن منابع آبی و خاکی توسط صنایع آلاینده غیرمجاز به‌خصوص در حاشیه رودخانه‌ها، ساحل دریا و مناطق مجاور منابع آب شرب و کشاورزی و مرگ تدریجی کشاورزی و تهدید جدی امنیت غذایی می‌شود.
حسن اکبری در این باره اظهار کرد: اگر این محدوده‌ها داخل پناهگاه حیات وحش قرار داشته باشند، تغییر کاربری آن مستلزم اخذ مجوز است و در هر صورت تغییر کاربری در اراضی ملی ممنوع است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در مستثنیات نیز با اینکه افراد مالک هستند اما اگر قصد تغییر کاربری داشته باشند باید حتماً مجوز بگیرند و حتماً این حساسیت‌ها را سازمان حفاظت محیط زیست لحاظ می‌کند که در آنجا ساخت و ساز یا بارگذاری که با رویکرد یک پناهگاه و تالاب منافات داشته باشد، انجام نشود و مجوزی نیز برای آن صادر نشود.
اکبری در پایان تصریح کرد: نکته قابل توجه این است که مناطقی همچون تالاب میانکاله زیستگاه بسیار ارزشمندی برای پرندگان مهاجر است. به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست حساسیت و مقاومت زیادی در اصلاح رویکردها دارد تا رویکردها به گونه‌ای باشد که زیستگاه‌های ارزشمند همچون میانکاله کمترین آسیب را متحمل شوند
✓تغییر کاربری اراضی کشاورزی در مازندران ممنوع است
رییس سازمان امور اراضی کشور با اشاره به اینکه اراضی کشاورزی مازندران درجه یک است، گفت: تغییر کاربری این اراضی ممنوع است.
رضا افلاطونی در نشست بررسی عملکرد و مسائل و مشکلات مدیریت امور اراضی استان مازندران اظهار کرد: اصل بر ممنوعیت تغییر کاربری اراضی کشاورزی است و نباید مجوز تغییر کاربری به آسانی صادر شود.
وی افزود: اراضی کشاورزی درجه یک در مازندران وجود دارد و مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و همه دستگاه‌های ذی‌ربط باید از این اراضی حفاظت کند.
رئیس سازمان امور اراضی کشور تصریح کرد: با اجرای طرح آمایش سرزمین برای هر فعالیت مکان ویژه‌ای باید در نظر گرفته شود، مثلأ فعالیت‌های صنعتی باید در شهرک‌های صنعتی ایجاد شود؛ نباید برای فعالیت‌های صنعتی در خارج از شهرک‌های صنعتی مجوز صادر شود.
وی تأکید کرد: باید از ظرفیت‌های استانداران و فرمانداران در حوزه برخورد با ساخت‌وسازهای غیرمجاز استفاده شود.
افلاطونی افزود: برای اجرای احکام قطعی و تبصره دو ماده ۱۰ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها برنامه‌ریزی شود و از همه ظرفیت‌های استانی استفاده شود.
وی اضافه کرد: برون‌سپاری وظایف غیرحاکمیتی مانند نظارت بر واگذاری‌ها و اجرای احکام در مدیریت امور اراضی استان باید اجرا شود و کارشناسان مدیریت امور اراضی استان باید نظارت و راهبری را انجام دهند.
رئیس سازمان امور اراضی کشور تصریح کرد: هزینه تغییر کاربری اراضی کشاورزی باید تا حدی سنگین باشد که هیچ‌کس به فکر تبدیل اراضی کشاورزی به کاربری‌های دیگر نباشد.
✓با اقتصادی کردن کشاورزی باید جلوی تغییر کاربری را بگیریم
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در این نشست گفت: با اقتصادی کردن فعالیت‌ها در حوزه کشاورزی می‌توان از تغییر کاربری اراضی کشاورزی جلوگیری کرد.
بابک مؤمنی افزود: نباید به ساخت‌وسازهای غیرمجاز انشعاب آب، برق و گاز داد و با قطع یا عدم ارائه این انشعابات می‌توان اراضی کشاورزی را حفظ کرد.
وی خاطرنشان کرد: تشکیل کمیته اقدام مشترک در استان با حضور امور اراضی، منابع طبیعی و محیط زیست ضروری به نظر می‌رسد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران ادامه داد: برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی و همفکری در مورد مسائل و مشکلات حوزه زمین در مازندران راهگشا خواهد بود.
✓ اطلس بخش کشاورزی مازندران باید تدوین شود
استاندار مازندران با بیان این که با تدوین اطلس کشاورزی می توان موانع را بدرستی شناخت و رفع کرد، گفت: واحدهای راکد، از فرصت‌های مهم تولید هستند که باید به سرعت موانع آن ها برداشته شود و با کمک بخش خصوصی به چرخه تولید بازگردند.
یوسف نوری در جلسه شورای سیاست‌گذاری توسعه بخش کشاورزی مازندران با موضوع «تولید دام سبک و سنگین در راستای تامین گوشت قرمز» با بیان اینکه کشاورزی پایه و پیشران استان مازندران است، گفت: وظیفه دولت، تسهیل‌گری و مرتفع کردن مشکلات پیش روی تولید کنندگان است.
وی با بیان اینکه موانع پیش‌روی تولید کننده باید مرتفع شود، افزود: کشاورزی در روستاها باید به درستی تقویت شود.
استاندار مازندران گفت: تولیدکنندگان حوزه کشاورزی برنامه‌های خود را مکتوب کنند تا برای آن تصمیم‌گیری و چاره‌اندیشی شود.
نوری، واحدهای راکد را از فرصت‌های مهم تولید دانست که باید به سرعت موانع برداشته و با کمک بخش خصوصی چرخه تولید بازگردند.
وی افزود: بسیاری از موانع موجود توسط جهاد کشاورزی مازندران شناسایی شد اما اقدام عملی آنچنان که باید صورت نگرفت، بنابراین در این بخش نیازمند اطلسی هستیم تا برنامه‌های خود را بر اساس اطلس موجود تعریف کنیم.
استاندار مازندران ادامه داد: وقتی اطلس وجود داشته باشد موانع برطرف و فرصت‌ها شناسایی و تقویت می‌شوند.
به نظر کارشناسان ادامه روند تغییرکاربری غیرمجاز تبعات جبران ناپذیری نخست برای اهالی منطقه و در نهایت برای کشور خواهد داشت و امنیت غذایی را تحت تاثیر خواهد گذاشت و مقابله با این چالش مدیریت یکپارچه و نظارت جدیدی را از سوی دستگاه ها متولی می طلبد تا علاوه بر شتاب بخشی در برخورد با این معضل شاهد کاهش انگیزه در تغییرکاربری غیر مجاز در مازندران باشیم.
هرچند عواملی دیگری همچون نبود ثبات در بازار محصولات کشاورزی در حوزه عرضه ، تقاضا و سودآوری کم کشاورزان و دغدغه های زیاد در روند تولید تا فروش محصولات کشاورزی و از یک سو ارزش بالای قیمت زمین در استان و وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم، شوق کشاورزان را برای تولید کاهش داده و موجب رونق تغییر کاربری غیرمجاز شده است
