تیرنگ:
کارشناسان معتقدند آتش زدن بقایای گیاهی در اراضی کشاورزی، می‌تواند تمامی میکرو ارگانیزم‌ها و ماکروارگانیسم‌های موجود در خاک را از بین ببرد. با این حال خسارت‌های ناشی از آتش زدن بقایای گاهی به همین مورد خلاصه نمی‌شود.
گسترش آتش به اراضی کشاورزانی که هنوز محصول خود را برداشت نکرده‌اند و یا افتادن آتش به جان جنگل‌ها نمونه دیگری از انجام این باور اشتباه بین کشاورزان است. تمام هدف کشاورزان برای آتش زدن کاه و کلش، آماده سازی زمین برای کشت دوم به ویژه محصول شالی است در حالیکه طی سال‌های اخیر روش‌های مناسبی، جایگزین این کار شده که به کشاورزی حفاظتی معروف است.
رحیمی کشاورز قائمشهری با بیان اینکه راهی جز آتش زدن بقایای گیاهی وجود ندارد، چرا که هزینه خرید ادوات کشاورزی حفاظتی از توان بسیاری از کشاورزان خرده پا خارج است، می‌گوید: کاه و کلش را اگر هم جمع کنیم، کسی نیست که آن را بخرد، خریدن ادوات کشاورزی حفاظتی هم از توانمان خارج است، بنابراین بهترین راهی که به ذهن مان می‌رسد آتش زدن زمین است.
این کشاورز ادامه می دهد: متاسفانه روش‌هایی که به صورت جایگزین پیشنهاد شده‌اند پر هزینه‌اند و نمی‌توانیم با توجه به وضعیت اقتصادی که بر بخش کشاورزی حاکم است هزینه اضافه‌تر بر روی دوش خود بگذاریم.
وی بیان می‌کند: از طرفی آتش زدن، زمین در زمان کوتاه‌تری برای کشت بعدی آماده می‌کند و نیازی نیست مانند روش‌های دیگر منتظر بمانیم.
آلودگی هوا، تخریب محیط زیست، کم شدن دید رانندگان عبوری از کنار مزارع و حتی آلودگی روستاهای نزدیک مزارع از جمله خسارت‌هایی است به دلیل آتش زدن مزارع ایجاد می شوند. این اقدام از سویی دیگر باعث بروز مشکلات زیست محیطی زیادی برای مردم و اکوسیستم منطقه خواهد شد.
محمدرضا محمدی کشاورز مازندرانی هم در این باره گفت : از مضرات آتش زدن ساقه و بقایای زمین کشاورزی آگاهی دارم و چندین بار توسط کارشناسان کشاورزی به صورت حضوری و از طریق رادیو و تلویزیون نیز در جریان قرار گرفتم اما چاره‌ای جز انجام این کار ندارم.
وی بیان کرد: با آتش زدن مزرعه در سریع‌ترین زمان ممکن و بدون هیچ هزینه‌ای زمین را برای شخم و شیار و کشت دوم آماده می‌کنیم و راهکار دیگری با حداقل هزینه در اختیار نداریم.
محمدی گفت : بالا بودن قیمت ماشین آلات و پائین بودن قدرت خرید کشاورزان سبب شده حتی به رغم آگاهی از مضرات آتش زدن کاه و کلش و خطر سرایت آن به عرصه‌های طبیعی، این عمل را برای رسیدن به منافع حیاتی خود ادامه دهیم.
* مواد آلی خاک اغلب در سطح زمین قرار دارند
اکرم فندرسکی یک مهندس علوم خاک بیان کرد: رطوبت، یکی از شرایط واجب رشد گیاهان در خاک است که کاه و کلش به حفظ آن در خاک کمک کرده و تاثیر فراوانی در رشد محصول کشاورزی خواهد داشت.
وی مزیت دیگر کاه و کلش را جلوگیری از فرسایش خاک اعلام کرد و اظهار داشت: مواد آلی خاک اغلب در سطح زمین قرار دارند که گیاهان از آنها محافظت می کنند اما اگر آتش زده شوند با یک نسیم آرام این مواد آلی به هوا رفته و کیفیت خاک به خطر می افتد.
وی افزود : آتش زدن بقایای برنج، گندم، جو و کلزا در مزارع علاوه بر فقیرتر شدن خاک از نظر مواد آلی موجب کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن حشرات مفید و شکارگر، فشردگی خاک در اثر کاهش درصد مواد آلی و رطوبت خاک، کاهش تبادلات گازی خاک و کاهش جمعیت انواع میکروارگانیسم‌های خاک می‌گردد.
این مهندس خاک بیان داشت: همه این موارد میزان باروری خاک مزرعه را طی چند سال بعدی بشدت کاهش داده و هزینه‌ای به مراتب بالاتر بدنبال خواهد داشت.
فندرسکی همچنین به نیاز ضروری تغذیه میکروباکتری‌های مخصوص خاک به مواد آلی موجود در کاه و کلش اشاره کرد و افزود: هیچ عنصر غذایی بدون ترشحات میکروباکتری‌های ویژه خاک که از مواد آلی بقایای گیاهی تغذیه می‌کنند، جذب محصولات کشاورزی نمی شود، بنابراین آتش زدن بقایای گیاهی منجر به کاهش محصولات بالاخص زمین‌های دیم می گردد.
*نه به مدیریت مزرعه در زمان کوتاه
عطاءالله کاویان مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در این‌باره در گفت‌وگویی، اظهار کرد: کاه و کلش جزیی از محصول برنج بوده که ادامه برداشت باید از آن استفاده مناسب شود، در غیر این صورت عوارضی به همراه خواهد داشت.
وی افزود: بسیاری از کشاورزان به این موضوع توجه می‌کنند اما تعدادی به سوزاندن روی می‌آورند که دلیل‌شان هم مدیریت عرصه زراعی در فرصت کوتاه است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران اضافه کرد: این موضوع در اراضی مشاهده می‌شود که کشاورزان باید برای کشت دوم آماده کنند اما موضوع مهم اینکه باید بدانند قطعا آلودگی‌هایی ایجاد می‌کند.
کاویان ادامه داد: جدا از اینکه در مزارع کنار جاده‌ها منجر به مانع دید شده آلودگی‌های مختلف زیست‌محیطی و تنفسی به همراه داشته و منجر به آسیب جدی به خاک می‌شود.
وی اضافه کرد: آتش سوزی با دمای بالا بخش قابل توجهی از میکروارگانیسم‌ها را در خاک از بین می‌برد .
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران تصریح کرد: در این زمینه جهاد کشاورزی باید نظارت بیشتری داشته باشد و بعد از برداشت محصول نیز ورود جدی در این زمینه داشته باشد؛ به این دلیل که بخش قابل توجهی از مدیریت مزرعه، مدیریت پس از برداشت محصول است.
کاویان گفت: در کنار اینکه آموزش‌ها و هشدارهای لازم در بحث آلودگی و حفظ خاک داشته باشیم بحث برخوردها نیز در دستور کار قرار دارد.
*گشت‌زنی برای جلوگیری از مزرعه‌سوزی در مازندران
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه ازنظر قانونی سوزاندن کاه و کلش جرم است، گفت: همکاران ما در مزارع حضور می‌یابد و تذکر می‌دهند و درصورت بی‌توجهی نسبت به تشکیل پرونده اقدام می‌کنند.
احسان عباسپور معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران دراین‌باره در گفت و گویی، اظهار کرد: همکاران ما درحال گشت‌زنی هستند تا از سوزاندن کاه و کلش در مزارع جلوگیری کنند.
وی با اعلام اینکه سوزاندن کاه و کلش خسارت جدی به مزارع وارد می‌کند، افزود: خسارت سوزاندن کاه و کلش در مزارع قابل مشاهده نیست و برای دو سال آینده تبعات خود را نشان می‌دهد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران اضافه کرد: بحث بسته‌بندی کاه در مزارع برای مصرف دام و یا استفاده از آن به‌عنوان کود مورد تاکید است.
عباسپور با بیان اینکه ازنظر قانونی سوزاندن کاه و کلش جرم است، هشدار داد، همکاران ما در مزارع حضور می‌یابد و تذکر می‌دهند و درصورت بی‌توجهی نسبت به تشکیل پرونده اقدام می‌کنند که فشار مضاعفی به محیط زیست و خاک وارد می‌کند.
