تیرنگ:فاطمه محمدیان ساروی
از دیرباز سنت‌ها و رسوم گوناگونی در مازندران وجود داشته، اما با توسعه و پیشرفت تکنولوژی و گذر زمان، برخی از این رسوم رو به فراموشی گذاشته است و فقط در برخی از روستا‌ها مشاهده می‌شود.
یکی از این سنت‌های زیبا و پسندیده بین کشاورزان شمالی “کایر” است. کایر واژه‌ای طبری به معنای یاری کننده است، کسی که به کایر فردی می‌رود در واقع وقت و نیروی خود را صرف کمک می‌کند. در سنت کایری هیچ دستمزدی دریافت نمی‌شود و نیروی کار به صورت مساوی بین افراد تقسیم می‌شود و نوع خاصی از کار تعاونی محسوب می‌شود.
*همبستگی کایر
خلیلی فرد کشاورز بابلی است که با ۷۰ سال سن از پانزده سالگی به کشاورزی برنج مشغول بوده، از روزگاری نچندان دور در روستا می‌گوید که کشاورزان با یکدیگر همکاری داشتند و با کمک یکدیگر تمام زمین‌های کشاورزی را زیر کشت می‌بردند، اما امروزه عده‌ی کمی به تقاضای او جواب مثبت می‌دهند و به صورت کایر کار می‌کنند که همین موضوع باعث صرف هزینه‌ی زیاد و به صرفه نبودن کشاورزی در مازندران شده است.
او ادامه می‌دهد: در دوران گذشته کایر موجب دوستی و همبستگی بین اهالی روستا می‌شد که در این آیین یک نفر صبح زود به عنوان سرکارگر به خانه‌های روستاییان می‌رفت و هر یک از اهالی را برای رسم کایر دعوت می‌کرد. متاسفانه این صمیمت دیگر میان کشاورزان وجود ندارد و روستاییان برای کارهای زراعی به پرداخت هزینه زیاد به کاشت، داشت و برداشت مزارع می‌پردازند و همچنین از ماشین آلات برای این امور استفاده می‌کنند.
*«دشت کایر» از سنت‌های قشنگ روستاهای مازندران
زلیخا خانی، دیگر کشاورز ۶۰ ساله بابلی در گفت‌وگو با تیرنگ گفت که «دشت کایر» از سنت‌های قشنگ روستاهای مازندران در انجام کارهای کشاورزی بود.
وی با بیان اینکه در دشت کایر افراد به نوبت اقدام به نشاء زمین‌های زراعی می‌کردند تا حجم کار سبک‌تر شود، ادامه داد: در گذشته ادوات پیشرفته کشاورزی برای شالیزارها نبود که بتوان در امر کشاورزی استفاده کرد لذا افراد به کایر می‌رفتند تا در انجام کارها کمک کار هم باشند.
وی افزود: این رسم در گذشته بين كشاورزان خيلی خوب ديده می‌شد و اهالی روستا صبح زود برای ياری هم‌محلی خود به سرزمينش می‌رفتند.
وی افزود: رسم كاير با توسعه و پيشرفت تكنولوژی و آمدن ماشين‌ها و ادوات کشاورزی از بين رفته است.
خانی ادامه داد: اين رسم ديرينه حدود ۵۰ سال پيش بيشتر بين كشاورزان و روستاييان رواج داشت.
*سنت کایری مبادله نیروی کار به شکل مساوی
یک پژوهشگر فرهنگ بومی در این باره گفته است که کایر یا کاریاری در انواع مختلف در میان مردم مازندران رواج داشت، کایر رفتن یعنی به کمک کسی رفتن، از رسوم نیک و جالبی است که از زمان‌های دور در بین اهالی مرسوم بوده است.
طوبی اصانلو با تاکید براینکه کسی که به کایر فردی می‌رود در واقع وقت و نیروی خود صرف کمک به فرد دیگری می‌کند، ابراز داشت: این سنت بیشتر در میان دامداران و گله‌داران رواج داشت و در زمین کشاورزان نیز نمود فراوان داشته است.
وی بیان داشت: کشاورزان برای دروی زمین‌های کشاورزی خود و دامداران( چوپانان و گالش‌ها) برای ساختن گاوبند یا «تلار» و آغل خود از دیگر گالش‌ها و چوپانان استفاده می‌کردند و خود نیز در وقت مقتضی به کمک آنها می‌شتافتند.
اصانلو با بیان اینکه سنت کایری مبادله نیروی کار به شکل مساوی مدنظر است و هیچ نوع کارمزدی دریافت نمی‌شود، تصریح کرد: امروزه در مزارع کشاورزی این استان نیز این سنت بین برخی کشاورزان مازندرانی به صورت پراکنده آنهم در روستاهای کم جمعیت انجام می‌شود.
وی افزود: همچنین رسم کایر در بین گله‌داران منطقه چلاو بخش امام‌زاده عبدالله شهرستان آمل در زمان پشم‌چینی بین گالش‌ها مرسوم است.
