تیرنگ:
روز نهم ذی‌الحجه به روز عرفه مشهور است. در فقه شیعه واجب است حج‌گزار از ظهر روز عرفه تا مغرب در عرفات وقوف کند؛ یعنی فرد حج‌گزار باید در صحرای عرفات بماند و از آنجا خارج نشود. در این روز حق تعالی بندگان خویش را به عبادت فراخوانده و سفره‌های جود و احسان خود را برای ایشان گسترانیده است؛ بنابراین شیعیان در این روز به دعا و نیایش میپردازند و از خداوند طلب بخشش و آمرزش میکنند. فضیلت‌های بی‌شماری برای این روز اختصاص داده شده است که شیعیان با انجام اعمالی این روز را گرامی می‌دارند.
«عرفه» از ماده«ع ر ف»به معنای به معنای ادراک، فهم و شناخت است. در نقلی آمده است که آدم و حوا پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکی، در این سرزمین یکدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز «عرفه» نام گرفته است
عرفات نام جایگاهی است که حاجیان در روز عرفه (نهم ذی الحجه) در آنجا توقف میکنند و به دعا و نیایش میپردازند
همچنین روایت است که جبرئیل علیه هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت: «عرفت؟» یعنی «یاد گرفتی؟» و او پاسخ داد آری. لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته‌اند سبب آن این است که مردم در این روز و جایگاه به گناه خود اعتراف میکنند و بعضی آن را به جهت تحمل صبر و رنجی میدانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد، چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
و نیز گفته اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف میکنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی میدانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
حضرت آدم (ع) در عرفات:
طبق روایت امام صادق (ع)، آدم (ع) پس از خروج از جوار خداوند، و فرود به دنیا، چهل روز هر بامداد بر فرار کوه صفا با چشم گریان در حال سجود بود، جبرئیل بر آدم فرود آمد و پرسید:
ـ چرا گریه می‌کنی‌ای آدم؟
ـ چگونه می‌توانم گریه نکنم در حالیکه خداوند مرا از جوارش بیرون رانده و در دنیا فرود آورده است.
ـ‌ای آدم به درگاه خدا توبه کن و بسوی او بازگرد.
ـ چگونه توبه کنم؟
جبرئیل در روز هشتم ذیحجه آدم را به منی برد، آدم شب را در آنجا ماند؛ و صبح با جبرئیل به صحرای عرفات رفت، جبرئیل بهنگام خروج از مکه، احرام بستن را به او یاد داد و به او لبیک گفتن را آموخت و، چون بعد از ظهر روز عرفه فرا رسید تلبیه را قطع کرد و به دستور جبرئیل غسل نمود و پس از نماز عصر، آدم را به وقوف در عرفات واداشت و کلماتی را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی تعلیم داد، این کلمات عبارت بودند از:
خداوندا با ستایشت تو را تسبیح می‌گویم سُبحانَکَ اللهُمَ وَ بِحمدِک
جز تو خدایی نیست لا الهَ الاّ اَنْتْ
کار بد کردم و بخود ظلم نمودم عَمِلْتُ سوء وَ ظَلَمْتُ نَفْسی
به گناه خود اعتراف می‌کنم وَ اِعْتَرِفْتُ بِذَنبی اِغْفرلی
تو مرا ببخش که تو بخشنده مهربانی اِنَّکَ اَنْتَ اَلغَفور الرّحیمْ
آدم (ع) تا بهنگام غروب آفتاب همچنان دستش رو به آسمان بلند بود و با تضرع اشک می‌ریخت، وقتیکه آفتاب غروب کرد همراه جبرئیل روانه مشعر شد، و شب را در آنجا گذراند؛ و صبحگاهان در مشعر بپاخاست و در آنجا نیز با کلماتی به دعا پرداخت و به درگاه خداوند توبه گذاشت…
شب عرفه
شب عرفه (شب نهم ماه ذیحجه) نیز از شب‌های مهم برای شیعیان است. دعاهای گوناگونی برای این شب ذکر شده و از جمله شب‌هایی است که احیا (زنده داشتن آن به دعا و راز و نیاز) بسیار پیشنهاد شده‌است. در روایتی نقل شده است که شب عرفه هر دعای خیری که انسان بکند، به اجابت می‌رسد و برای کسی که در شب عرفه اطاعت الهی را بکند و اعمال صالحه انجام دهد، معادل صد و هفتاد سال اطاعت و عبادت است؛ یعنی از نظر پاداش چنین چیزی به او داده می‌شود.
پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید:
«خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه، بندگان خود را از آتش جهنم آزاد نمی‌کند».
«در میان گناهان، گناهانی است که جز در عرفات بخشیده نمی‌شود.»
نقل است از رسول خدا (ص) پرسیدند:
چه کسی از اهل عرفات، گناهش از همه بزرگ‌تر است؟ حضرت فرمود: «کسی که عرفات را درک کرده باشد و گمان کند خداوند او را نیامرزیده است.»
همچنین نقل است امام سجاد (ع) در روز عرفه صدای نیازمندی را شنید که گدایی می‌کرد. به او فرمود: «وای بر تو! آیا در مثل چنین روزی از غیر خدا درخواست می‌کنی، درحالی‌که در این روز برای بچه‌هایی که در شکم مادران هستند، امید سعادت و خوشبختی می‌رود.»
