تیرنگ، دکتر امیرحسین مشرفی، دکتر دامپزشک، نخبه ملی، استاد دانشگاه، عضو هیات اندیشه ورز نخبگانی کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران:
افزایش چشمگیر جمعیت سگ‌های بی‌سرپرست در استان مازندران به یکی از چالش‌های مهم اجتماعی و بهداشتی تبدیل شده است. این معضل نه‌تنها باعث نگرانی شهروندان از نظر ایمنی و بهداشت عمومی شده، بلکه خطر شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان، به‌ویژه هاری را به شکل قابل‌توجهی افزایش داده است. این مسئله هزینه‌های سنگینی را بر نظام سلامت تحمیل می‌کند. از این‌رو، مدیریت صحیح این وضعیت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، همکاری نهادهای اجرایی و اجرای سیاست‌های علمی و کارآمد است.
طبق قوانین موجود، مسئولیت ساماندهی سگ‌های بی‌سرپرست بر عهده شهرداری‌ها و دهیاری‌هاست. این نهادها لازم است نسبت به زنده‌گیری اصولی، همکاری با دامپزشکان در امر واکسیناسیون، عقیم‌سازی و نگهداری این حیوانات در مراکز استاندارد اقدام کنند. راه‌حل اساسی، اجرای برنامه‌های پایدار و علمی است که منجر به کاهش تدریجی جمعیت سگ‌های ولگرد شود.
هاری یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های ویروسی مشترک میان انسان و حیوان است که در اغلب موارد پس از بروز علائم، به مرگ فرد مبتلا منجر می‌شود. این بیماری از طریق بزاق حیوان آلوده، معمولاً از راه گاز گرفتن، به انسان منتقل می‌شود و کنترل آن نیازمند واکسیناسیون گسترده سگ‌های بی‌سرپرست است. در بسیاری از کشورها، واکسیناسیون سگ‌های ولگرد توانسته موارد ابتلا به هاری را به‌شدت کاهش دهد. در ایران نیز اجرای چنین طرح‌هایی می‌تواند از بروز فاجعه‌های بهداشتی جلوگیری کند. اما مسئله مهم‌تر، استمرار این برنامه‌ها و نظارت بر اجرای صحیح آن‌هاست. صرفاً واکسینه کردن تعداد محدودی از سگ‌ها بدون برنامه‌ریزی، تأثیر چندانی در حل این معضل نخواهد داشت.
عقیم‌سازی به‌عنوان یکی از مؤثرترین راهکارها در مدیریت جمعیت سگ‌های بی‌سرپرست باید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد. تجربه کشورهایی که این روش را به‌طور گسترده اجرا کرده‌اند نشان می‌دهد که در صورت اجرای صحیح و مداوم، می‌توان در طی چند سال، جمعیت سگ‌های بی سرپرست را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد. این اقدام علاوه بر کنترل زاد و ولد، رفتارهای پرخطر و خشونت‌آمیز سگ‌های نر را نیز کاهش می‌دهد که به نوبه خود، میزان حملات به انسان را کمتر خواهد کرد. متأسفانه، در بسیاری از شهرها، برنامه‌های عقیم‌سازی یا اجرا نمی‌شوند یا با محدودیت‌های جدی مواجه هستند. تأمین بودجه کافی، افزایش مراکز تخصصی و مشارکت دامپزشکان در این فرآیند می‌تواند روند اجرای این سیاست را تسریع نماید.
علاوه بر اقدامات عملی، افزایش آگاهی عمومی درباره نحوه برخورد با سگ‌های بی سرپرست و پیشگیری از موارد سگ‌گزیدگی نیز اهمیت زیادی دارد. بسیاری از موارد گازگرفتگی ناشی از رفتارهای نادرست افراد در مواجهه با این حیوانات است. برنامه‌های آموزشی در مدارس، رسانه‌ها و فضای مجازی می‌توانند نقش مهمی در کاهش برخوردهای پرخطر و افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی نسبت به این مسئله ایفا کنند.
در نهایت، حل معضل سگ‌های بی‌سرپرست و کنترل بیماری هاری، تنها با اجرای یک طرح کوتاه‌مدت ممکن نخواهد بود. این مسئله نیازمند برنامه‌ای جامع، تشکیل کارگروه های تخصصی و همکاری همه‌جانبه نهادهای مسئول شامل دامپزشکان، متخصصان و سازمان‌های مردم‌نهاد و همچنین همراهی مردم است. اگر رویکردی علمی و پایدار در پیش گرفته شود، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد کاهش چشمگیر جمعیت سگ‌های بی سرپرست، کاهش موارد سگ‌گزیدگی و کنترل مؤثر بیماری هاری در استان مازندران باشیم.
