محمد جویباری مدیرمسئول تیرنگ:
دوم مرداد، آغاز «فردینه ماه» و نخستین روز از سال ۱۵۳۷ طبری، سال نوی مردم مازندران است. این روز بر پایه گاه‌شمار تبری یا مازندرانی گرامی داشته می‌شود؛ تقویمی که قدمت آن به دوره‌ی پادشاهی ساسانیان بر سرزمین ما بازمی‌گردد. هرچند درباره مبدأ دقیق این تقویم سند قطعی در دست نیست، اما پیوند آن با زیست طبیعی، کشاورزی و ریتم زندگی مردم این دیار، آن را به یکی از کهن‌ترین گاه‌شماری‌های بومی ایران تبدیل کرده است.
سال نو تبری صرفاً تغییر سال در تقویم نیست؛ بلکه بازتابی از فرهنگ، تاریخ و هویت مردمی‌ست که در دل کوه، جنگل و دریا زیسته‌اند. این روز، یادآور جشن‌های بومی، گردهمایی‌های خانوادگی، نواهای محلی و خوراک‌های سنتی‌ست.
با گسترش شهرنشینی و کم‌رنگ شدن فرهنگ‌های محلی، متأسفانه بسیاری از این آیین‌ها به حاشیه رانده شده‌اند. با این حال، در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای احیای نوروز تبری صورت گرفته است؛ از جمله برگزاری مراسم در روستاها و شهرهای شمال کشور، انتشار تقویم تبری و توجه فعالان فرهنگی به زبان و سنت‌های بومی.
گرامیداشت نوروز تبری، احترام صرف به گذشته نیست؛ بلکه راهی‌ست برای زنده نگه داشتن زبان مادری، موسیقی محلی، آداب و رسوم بومی و روحیه‌ی همبستگی اجتماعی. در دنیایی که فرهنگ‌های اصیل در معرض فراموشی‌اند، پاسداشت این آیین فرصتی‌ست برای بازتعریف هویت منطقه‌ای و پیوند دوباره با ریشه‌ها.
ضروری‌ست که مردم محلی، نهادهای فرهنگی، مدارس و رسانه‌ها در احیای این سنت کهن مشارکت کنند. آغاز سال نو تبری، فقط آغاز یک روز نیست؛ تجلی پیوندی‌ست زنده با طبیعت، تاریخ و اصالت. حفظ آن، یعنی حفظ بخشی از جان و فرهنگ ایران.
به جهت آغاز سال نو تبری بر آن شدیم تا با زبان مازندرانی در خصوص این سال بنویسیم.
دوم امرداد، برابر هسه با اول فردینه مای تبری و شروع سال نوی اما مازرونیا.
تبری تقویم، ساسانی تقویم هسته که دِوازّه ما دارنه، همه سی روزه: فردینه ما، کِرچه ما، هَره ما، تیره ما، مِلاره ما، شروینه ما، میره ما، اونه ما، ارکه ما، دِه ما، وَهمِنه ما و نورزما.
اونه ما و ارکه مای میون پنج روز فاصله دَرِه که ونه نوم پَنجِک یا پتک روز جه معروف هَسّه و بِرابِری کِنده خورشیدی سال ِفروردین مای اولین پنج روز ره و اگِر سال کبیسه بوئه ۳۰ اسفند ما ره شیشک گِنّه.
تبری تقویم ِسرسال کبیسه‌گیری چارساله وسّه، شمسی تقویم جه ات‌کمه فرق پیدا کرده، همین وسه زمونی که ۲ مرداد ماه شمسی جه عیدی برسی‌یه، وه ره شمسی تقویم جه هماهنگ هاکردنه و امروز هم شروع سال نوی تبری هسه.
