محمد جویباری، مدیرمسئول تیرنگ:
در دنیای امروز، رسانهها دیگر صرفاً ابزارهایی برای اطلاعرسانی نیستند؛ بلکه به قدرتی تعیینکننده در شکلدهی افکار عمومی، القای نگرشها، و حتی جهتدهی به رفتارهای اجتماعی و سیاسی بدل شدهاند. این دگرگونی، مفهومی مهم را در صدر ضرورتهای فرهنگی و اجتماعی قرار داده است: سواد رسانهای.
سواد رسانهای، توانایی دریافت، تحلیل، تفسیر و ارزیابی محتوای رسانهای است. فردی که از این سواد برخوردار است، نهتنها پیام رسانهها را در سطح ظاهری درک میکند، بلکه میتواند انگیزهها، جهتگیریها، و اهداف پنهان در پشت هر پیام را نیز شناسایی کند. در واقع، سواد رسانهای به انسان امکان میدهد که صرفاً «مصرفکنندهی منفعل» اطلاعات نباشد، بلکه به «تحلیلگری فعال» و «انتخابگری آگاه» تبدیل شود.
در شرایطی که رسانههای دشمن با تولید و توزیع گستردهی اخبار جعلی، شایعات و روایتهای تحریفشده، در پی تخریب روحیه عمومی و تضعیف انسجام اجتماعی هستند، سواد رسانهای مردم به یک ضرورت در شرایط فعلی تبدیل شده است. ترویج بیهویتگرایی، تزریق یأس و ترس، و ایجاد فضای دوگانگی اجتماعی، بخشی از اهداف جنگ شناختی است که تنها با ارتقاء سواد رسانهای میتوان در برابر آن ایستادگی کرد.
مردم بهویژه جوانان و کاربران فضای مجازی، باید بیاموزند که هر محتوایی ارزش بازنشر ندارد، و هر خبری، ولو با ظاهری جذاب، الزاماً حقیقت را بازتاب نمیدهد. «منبع خبر»، «زمان انتشار»، «قالب ارائه»، و حتی «زبان احساسی متن» همه شاخصهایی هستند که باید پیش از پذیرش یا بازنشر یک محتوا بررسی شوند.
از سوی دیگر، نهادهای آموزشی، رسانههای ملی، و مراکز فرهنگی مسئولیت سنگینی در آموزش عمومی سواد رسانهای دارند. این مهارت باید از سطح مدارس آغاز شده و تا دانشگاهها، رسانهها و فضای عمومی گسترش یابد. چرا که جامعهای با سواد رسانهای بالا، جامعهای مقاومتر، هوشمندتر و آمادهتر در برابر تهاجمات نرم و شناختی خواهد بود.
در پایان، اگر بخواهیم در برابر جنگ روایتها و موجهای اطلاعاتیِ هدفمند، ایستادگی کنیم، چارهای جز مجهز شدن به زره دانایی نداریم. سواد رسانهای نه یک انتخاب، بلکه ضرورت امروز ما برای صیانت از آرامش روانی، وحدت اجتماعی، و سرمایهی فکری ملت است.