تیرنگ:
آمارها در استان مازندران از مهاجرت روستاییان به شهرها حکایت دارد. این آمارها همواره در سال های اخیر رو به فزونی داشته است. این در حالی است که روستاهای استان مازندران همچون تمامی روستاهای ایران، روند رو به رشد توسعه را طی کرده و از لحاظ شاخص‌های توسعه‌ای بهبود چشمگیری نسبت به سال‌های پیش از انقلاب داشته‌اند.
نگرانی بزرگی که در روستاهای مازندران به این مسأله دامن می زند، کاهش حجم فعالیت کشاورزی و از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و تبدیل به کاربری های دیگر است؛ روستاهایی که همواره در طول تاریخ به تولید محصولات کشاورزی شهره بوده‌اند و اکنون کاربری زمین‌های کشاورزی را به کاربری گردشگری و ساخت ویلاهای سرمایه داران شهری تبدیل کرده و از هویت اصیل اقتصادی و تولیدی خویش تهی گشته‌اند.
نکته مهم دیگر در مورد روستاهای استان مازندران تغییر ماهیت و شکل آن هاست. روستاهای استان به طرز روزافزونی به شکل شهرها تغییر وضعیت داده و از نظر موارد فراوان به شهرها شبیه شده‌اند، به طوری که می توان روستاهای مازندرانی را “شبه شهر” نامید.
این شبه شهرها از نظر معماری ساختمان های روستایی، استفاده از مصالح جدید، فرهنگ زندگی، اقتصاد روستا و امکانات رفاهی و خدماتی تا حد زیادی به ساخت اجتماعی شهرها نزدیک شده‌اند.
این شباهت به شهرها در درجه اول می تواند مانع مهاجرت روستاییان به شهرها شود. چرا که با گسترش امکانات و آسایش زیستن در فضای روستا، روستاییان می توانند زندگی مناسبی در روستا داشته باشند
✓ صدای عمران و آبادانی در روستاها به گوش می‌رسد
مهدی از ساکنان روستای آهنگرکلا در گفت‌وگو با تیرنگ نداشتن امکانات زیرساختی و نبود کارخانه و صنایع تبدیلی را از جمله دلایل کوچ و مهاجرت روستاییان به شهرها بیان کرد.
وی با بیان اینکه امروز در جای جای مناطق روستایی کشور، صدای عمران و آبادانی با همکاری مجموعه دولت، روستاییان عزیز، شوراها و دهیاری‌ها به گوش می‌رسد، اظهار کرد: زمانی که تفاوت زندگی در شهر و روستا کاهش یابد و زیرساخت‌ها و خدمات قابل قبولی در روستاها ارائه شود، بی‌شک نه تنها مهاجرت از روستا به شهر متوقف می‌شود بلکه روستاییانی که در سال‌های گذشته به شهرها مهاجرت کرده بودند نیز به زادگاه خود بازمی‌گردند
وی با اشاره به مزیت‌های زندگی در روستا، تصریح کرد: آلودگی‌های زیست‌محیطی در روستاها کمتر و زندگی در این مناطق راحت‌تر است از این رو در سال‌های اخیر تمایل بیشتری برای زندگی در روستاها را شاهده بوده‌ایم.
خلیلی فرد دیگر روستایی که در روستای هلی خال زندگی می‌کند،
مهمترین راهبرد توسعه روستایی در کشور را اتکا به جوامع روستایی عنوان کرد و افزود: روستاها از نظر اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و زیست‌محیطی برای کشور حیاتی است و می‌طلبد تا در راستای درآمدزایی و اشتغالزایی در روستاها بیش از پیش اقدام کرد.
✓مهاجرت از روستا به مناطق شهری در سال های گذشته قابل توجه بود
مهدوی جامعه شناس با بیان اینکه با این وجود مهاجرت از روستا به مناطق شهری در سال های گذشته قابل توجه بود و باید دلیل این موضوع را پیدا و آن را درمان کنیم و مهاجرت معکوس داشته باشیم، به تیرنگ گفت: روستاها در حوزه های مختلف کشور نقش غیر قابل انکاری دارند و قبل از انقلاب حتی روستاهایی که در نزدیک شهرها هم بودند از نظر آب، گاز و برق و بهداشت بسیار اسفناک بود و حدود ۷۰ درصد مردمی که در آن مقطع در این مناطق زندگی می کردند، شرایط بسیار بدی داشتند.
وی بیان کرد: بعد از انقلاب اسلامی توجه زیادی به روستاها شد و شاید روستای بسیار کمی داشته باشیم که دارای آب و برق و گاز نباشد
وی ادامه داد: با همدلی جمعیت را در مناطق روستایی نگه داریم و حضور روستاییان در مناطق شهری و کلان شهرها جزو سیاست ها نظام نیست بلکه باید بیش از پیش به مناطق روستایی توجه شود.
مهدوی با بیان اینکه تنها راهکار مقابله با این پدیده توجه به اقتصاد و فعال‌کردن فعالیت‌های اقتصادی در روستا و همچنین ترویج فرهنگ تلاش و کوشش و ارزش‌آفرینی است، اظهار کرد: آموزش، مؤلفه اصلی گسترش کسب‌وکارهای جدید در روستاهاست، باید جامعه روستایی را آموزش دهیم تا روستاییان به سمت کسب و کارهای جدید باارزش افزوده بالا بروند و در این صورت است که مهاجرت به شهرها متوقف می شود.
وی با اشاره به این که حمایت، گسترش رفاه، محرومیت‌زدایی، ایجاد عدالت اجتماعی و سیاست‌های فقرزدایی منجر به توسعه روستاها می‌شود، گفت: برآیند فعالیت دهیاران می‌تواند منجر به توسعه و عمران روستایی شود.
✓کاهش جذابیت زندگی روستایی
یک کارشناس ارشد مدیریت منابع انسانی گفت: تغییر سبک زندگی و ارزش‌های اجتماعی و کاهش جذابیت زندگی روستایی از جمله دلایل افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها به شمار می رود.
امیرحسن شاهسوند اظهار داشت: مهاجرت روستاییان به شهرها پدیده‌ای است که در جوامع در حال توسعه از جمله ایران مشاهده می شود و در دهه های اخیر شدت گرفته است.
وی با بیان اینکه تشدید این پدیده سبب خالی شدن روستاها از سکنه می شود، ادامه داد: این امر نه تنها به کاهش تولیدات کشاورزی و از بین رفتن سنتها و فرهنگ روستایی منجر می‌شود، بلکه می‌تواند بر پایداری محیط زیست و توسعه متوازن کشور نیز تاثیر منفی بگذارد
وی، از بین رفتن سنتها و فرهنگ روستایی، رشد حاشیه نشینی در شهرها، تخریب محیط زیست، افزایش نابرابریهای اجتماعی، از دیگر پیامدهای مهاجرت از روستاها به شهرها است.
شاهسوند با اشاره به راهکارهای مقابله با مهاجرت روستایی و احیای روستاها برای مقابله با مهاجرت روستایی و احیای روستاها، گفت: تقویت اقتصاد روستا، توسعه زیرساخت‌ها، حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، تغییر قوانین و مقررات، ایجاد انگیزه برای ماندگاری در روستا از جمله ارائه تسهیلات و وامهای کم بهره به روستائیان، ایجاد صندوق های اعتباری محلی و حمایت از تولید محصولات ارگانیک و صنایع دستی از جمله راهکارهایی است که می تواند انگیزه روستاییان برای ماندگاری در روستا را افزایش دهد.
وی مهاجرت روستاییان به شهرها را یکی از چالش‌های مهم توسعه پایدار در بسیاری از کشورها عنوان کرد و اظهار داشت: برای مقابله با این پدیده، باید به موضوع با رویکردی جامع و همه جانبه و با در نظر گرفتن عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به موضوع پرداخت.
از دیرباز، روستاییان و عشایر به عنوان نگهبانان سنتها، فرهنگ‌ها و منابع طبیعی ایران زمین شناخته شده‌اند و نقش آنان در تاریخ کشور بسیار پررنگ بوده است.
