رقیه سعیدی نژاد
همکاران عزیز، اصحاب قلم و اندیشه، روز خبرنگار بر شما مبارک!
در این روز فرخنده، ضمن تبریک صمیمانه به یکایک شما خبرنگاران متعهد و تلاشگر، فرصت را مغتنم می‌شمارم تا از زحمات بی‌دریغتان در اطلاع‌رسانی صحیح و روشنگری جامعه قدردانی کنم. شما به حق چشم بیدار جامعه و صدای رسای مردم هستید که با عشق و علاقه، سختی‌های این حرفه خطیر را به جان می‌خرید و رسالت خود را به بهترین نحو انجام می‌دهید. خدا قوت دلاورانی که در تمام حوادث و مواقع تنها صیانت از حریم خبری کشور سرلوحه کارتان است
نامه‌ی سرگشاده‌ی یک خبرنگار به مسئولین محترم کشور
با سلام و احترام؛
اینجانب به عنوان یکی از سربازان خط مقدم اطلاع‌رسانی، سال‌هاست که افتخار خدمت در سنگر مقدس خبرنگاری را دارم. روز و شب، فارغ از هر تعلق خاطری، در پی رساندن صدای مردم و آینه‌دار واقعیت‌های جامعه بوده‌ام. اینجانب، همراه با هزاران همکار گرانقدرم در سراسر میهن، با قلم و دوربین خود، شاهد وقایع تلخ و شیرین، دستاوردهای افتخارآمیز و چالش‌های پیش روی جامعه بوده‌ایم. از نخستین ساعات وقوع زلزله تا دل طوفان‌ها، از صف‌های طولانی مردم تا جلسات مهم تصمیم‌گیری، همواره کوشیده‌ایم تا تصویر صادقانه‌ای از واقعیت به مردم ارائه دهیم و مسئولین را در جریان امور قرار دهیم.
اما امروز، در آستانه‌ی روز خبرنگار، نه تنها فرصت تبریک به خود و همکارانم را مغتنم می‌شمارم، بلکه فرصتی می‌یابم تا رنج‌نامه‌ای از دغدغه‌ها و گلایه‌های قشر خبرنگار را به گوش شما مسئولین محترم برسانم؛ دغدغه‌هایی که شاید در هیاهوی کارهای روزمره، از نگاه شما پنهان مانده باشد. این نامه، فریاد بلند قشری است که در سکوت، وظیفه‌ی سنگین روشنگری و آگاهی‌بخشی را بر دوش می‌کشد.
ما خبرنگاران، بی‌هیچ چشم‌داشتی، خطرات و سختی‌های بسیاری را به جان می‌خریم؛ از حضور در دل حوادث و بحران‌ها گرفته تا ساعت‌ها تحقیق و پیگیری برای کشف حقیقت. از پیاده‌روهای سرد و شب‌های بی‌خواب، تا سفرهای پرمخاطره، همه و همه بخشی از شغل ماست. ما پل ارتباطی میان مردم و مسئولین هستیم و می‌کوشیم تا شفافیت را در جامعه رواج دهیم، چرخ دنده‌های فساد و رانت را برکَنیم و صدای مطالبه‌گری مردم را به گوش متولیان امر و مسئولین برسانیم. اما متأسفانه، این جایگاه و تلاش‌ها، آن‌گونه که شایسته است، مورد توجه و حمایت قرار نمی‌گیرد. گاه احساس می‌کنیم تلاش‌های ما نادیده گرفته شده و زحماتمان با کمترین ارزشی مواجه می‌شود بنا به دلایلی که در ذیل ذکر می شود
۱. وضعیت معیشتی و حقوق خبرنگاران:
بسیاری از همکاران ما، با وجود داشتن مدارک عالیه، تخصص‌های گوناگون و سالها تجربه عملی در عرصه روزنامه‌نگاری، از حداقل‌های زندگی محرومند. حقوق‌های ناچیز که حتی کفاف اجاره خانه و هزینه‌های اولیه زندگی را نمی‌دهد، عدم پوشش بیمه‌ای کافی و فراگیر که بسیاری از خطرات احتمالی شغلی را پوشش نمی‌دهد، و نبود امنیت شغلی واقعی، سایه‌ای سنگین بر زندگی شخصی و حرفه‌ای ما افکنده است. چگونه می‌توان از خبرنگار انتظار داشت که با دغدغه‌ی نان شب، با استرس پرداخت قبوض و هزینه‌های درمان، بی‌طرفانه و با آسودگی خاطر به رسالت خود بپردازد؟ چگونه می‌توان از او خواست که وقت و انرژی خود را صرف تحقیق و پیگیری کند، در حالی که خود درگیر مشکلات معیشتی است؟ بسیاری از ما حتی از حقوق و مزایای پایه‌ی کارگری نیز بی‌بهره‌ایم، چه رسد به مزایای حرفه‌ای که شایسته یک شغل تخصصی است. این وضعیت نه تنها کرامت انسانی خبرنگاران را زیر سوال می‌برد، بلکه کیفیت کار آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و در بلندمدت، منجر به خروج استعدادهای درخشان از این حرفه خواهد شد.
۲. آزادی بیان و محدودیت‌ها:
آزادی بیان، روح کار خبرنگاری است. بدون آزادی بیان، خبرنگاری معنای خود را از دست می‌دهد و به ابزاری در دست صاحبان قدرت تبدیل می‌شود. اما متأسفانه، در بسیاری از مواقع، خبرنگاران با محدودیت‌ها و فشارهای بی‌مورد مواجه می‌شوند. دسترسی به اطلاعات، که حق مسلم مردم و ابزار اصلی کار ماست، اغلب با موانع و بوروکراسی‌های پیچیده، عدم همکاری سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی، و گاهی پنهان‌کاری هدفمند همراه است. گاه نیز در مسیر اطلاع‌رسانی شفاف و بیان حقایق، با اتهامات ناروا، احضاریه‌ها، بازجویی‌ها یا برخوردهای غیرقانونی روبرو می‌شویم که هدف آن چیزی جز خفقان، ایجاد ترس و بایکوت رسانه‌ای نیست. این محدودیت‌ها، توانایی خبرنگاران را برای انجام وظیفه خود سلب کرده و در نهایت، مردم را از دسترسی به اطلاعات صحیح و کامل محروم می‌سازد. انتظار می‌رود مسئولین، به جای سنگ‌اندازی و ایجاد مانع، مسیر را برای اطلاع‌رسانی صحیح، شفاف و بدون لکنت هموار سازند و دسترسی آزاد به اطلاعات را تضمین کنند.
۳. امنیت شغلی و حمایت قانونی:
تهدیدها و فشارهای مختلف، بخشی جدایی‌ناپذیر از کار خبرنگاری است. این تهدیدها می‌تواند از سوی افراد، سازمان‌ها، یا حتی گروه‌های خاصی باشد که منافعشان در خطر دیده می‌شود. از تهدیدهای مستقیم جانی و آزار و اذیت فیزیکی تا فشارهای غیرمستقیم برای تغییر محتوا، حذف مطالب، یا حتی اخراج از کار، همواره خبرنگار را در معرض خطر قرار می‌دهد. اما حمایت‌های قانونی از این قشر، بسیار ناچیز و ناکافی است. در بسیاری از مواقع، خبرنگار در برابر شکایت‌ها، پرونده‌سازی‌های احتمالی، یا فشارهای قانونی، تنها و بی‌دفاع می‌ماند. این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته، نهادهای قانونی قاطعانه از خبرنگاران در برابر هر گونه تهدید، افترا، یا فشار محافظت کرده و سازوکارهای حمایتی قوی برای آنها در نظر گرفته شده است. ما نیازمند قوانین حمایتی مشخص و کارآمد هستیم که حقوق و امنیت خبرنگاران را در برابر تمام این فشارهای داخلی و خارجی تضمین کند.
۴. نقش و جایگاه خبرنگار در جامعه:
متأسفانه، ارزش و اهمیت کار خبرنگار در جامعه، آن‌گونه که باید، درک نشده است. مسئولین محترم! خبرنگار چشم و گوش بیدار جامعه است. اوست که مشکلات ریز و درشت مردم را به شما گوشزد می‌کند، صدای مظلومان و فراموش‌شدگان را به گوشتان می‌رساند، و در جهت شفافیت، مبارزه با فساد، و آگاهی‌بخشی عمومی تلاش می‌کند. بی‌توجهی به این قشر، به معنای بی‌توجهی به آگاهی جامعه، تضعیف پایه‌های دموکراسی، و نادیده گرفتن حق مردم برای دانستن است. هدایای ناچیز و نمادین در روز خبرنگار، هرگز نمی‌تواند جبران‌کننده‌ی زحمات شبانه‌روزی، سختی‌ها، خطرات و مشکلات عدیده‌ی ما باشد. ما انتظار داریم جایگاه و شأن واقعی خبرنگار در جامعه به رسمیت شناخته شود و از تلاش‌های صادقانه ما قدردانی گردد.
۵. برخورد مسئولین:
انتظار می‌رود مسئولین، خبرنگاران را به چشم همکار و همراه خود در مسیر خدمت به مردم ببینند، نه رقیب، مزاحم، یا ابزاری برای تبلیغات. متأسفانه گاه شاهد برخوردهای از بالا به پایین، عدم پاسخگویی مناسب و به موقع به سوالات خبرنگاران، برخورد توهین‌آمیز، و حتی تحقیر جایگاه حرفه‌ای ما هستیم. این‌گونه رفتارها نه تنها توهین به قشر زحمتکش خبرنگار است، بلکه مانع از گردش صحیح اطلاعات، شفافیت در امور، و در نهایت، حل مشکلات جامعه می‌شود. یک برخورد محترمانه و یک گفتگوی سازنده با خبرنگاران می‌تواند بسیاری از سوءتفاهم‌ها را برطرف کرده و به بهبود فضای اطلاع‌رسانی کمک کند.
پیشنهادات برای بهبود وضعیت:
اصلاح قوانین و مقررات: بازنگری و اصلاح قوانین مربوط به خبرنگاران، از جمله قوانین حمایت از آزادی بیان، تامین امنیت شغلی، و تسهیل دسترسی به اطلاعات.
توجه به وضعیت معیشتی: تلاش برای بهبود وضعیت حقوق و مزایای خبرنگاران، تامین بیمه‌های کامل و جامع، و ایجاد بسترهای مناسب برای امنیت شغلی آنها.
ارائه خدمات حمایتی: ایجاد مراکز مشاوره و حمایت‌های روانی برای خبرنگاران، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای افزایش تاب‌آوری و مهارت‌های مقابله با استرس.
تضمین دسترسی به اطلاعات مجااز : همکاری مسئولان و نهادهای دولتی در جهت تسهیل دسترسی خبرنگاران به اطلاعات و منابع خبری، و ترویج فرهنگ شفافیت.
حمایت حقوقی: ایجاد سازوکارهای حقوقی قوی برای حمایت از خبرنگاران در برابر تهدیدها و ارعاب‌ها، و برخورد قاطع با مسببان این حوادث.
ارتقای جایگاه حرفه‌ای: برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر، ارتقای استانداردهای حرفه‌ای، و تشویق خبرنگاران به رعایت اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری اجتماعی.
ما خبرنگاران، تنها خواهان احترام به جایگاه حرفه‌ای خود، فراهم آوردن بستر مناسب برای انجام وظیفه، و حمایت از حقوق اولیه خود هستیم. انتظار می‌رود با تدوین قوانین حمایتی جامع و کارآمد، بهبود وضعیت معیشتی و رفاهی خبرنگاران، و احترام قاطع به آزادی بیان و دسترسی آزاد به اطلاعات، جایگاه خبرنگار به عنوان وجدان بیدار جامعه، چشم و چراغ روشنگری، و بازوی مشورتی مسئولین بیش از پیش تثبیت گردد.ما خبرنگاران بسیار دیده ایم مدیرانی که با خبرنگاران راه نیامدند از بالا نگاه کردند و فردا روزی شخص دیگری بر مسند آن سازمان جلوس کرد و متوجه حقایقی شد که شفافانه بیانگر ناکارآمدی و خطای مدیری بود که خبرنگاران را برای گفتن حقیقت به محاکم قضایی می کشاند و امروز هیچ نداشت حتی آبرویی که با خود به جایگاه سازمانی برده بود هم نبود. امیدواریم این نامه، سرآغاز توجه جدی‌تر و اقدامات عملی در جهت رفع دغدغه‌های قشر ساعی وبا اهمیت جامعه باشد.
با امید به نگاهی دلسوزانه، درک عمیق از وظایف ما، و اقدامی عملی از سوی شما مسئولین محترم.
با تقدیم احترام،
