تیرنگ نیوز- سرویس فرهنگ: همانطور که بارها شنیده اید وضعیت کتابخوانی در کشور نامساعد است براساس آمارهای موجود، میزان مطالعه مفید در ایران به ازای هر نفر حدود 9 دقیقه است که رقمی بسیار پایین و تاسف بار محسوب می شود.
اگرچه در برخی پژوهش‌ها این رقم تا 13 دقیقه هم اعلام شده و گفته می شود بخشی از این آمار به کتب مذهبی و ادعیه اختصاص دارد اما به هر حال این رقم به هیچ عنوان با آمار مطالعه کشورهای توسعه یافته -مثل ژاپن با حدود 70 دقیقه- قابل مقایسه نیست.
موضوعی که اخیرا مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران در نشست با ناشران عرصه کتاب در استان هم بر آن صحه گداشت و گفت اوضاع کتاب در سبد خانوار خوب نیست.
عباس زارع افزود: بخشی از مشکلات حوزه کتاب مربوط به ناشران است و فعالان عرصه نشر با چالش‌های زیادی روبرو هستند.
وی با بیان اینکه ارشاد مازندران در سال جاری با ۲۲۸ ناشری که با آن همکاری دارد فقط ۷۰ میلیون تومان بودجه برای خرید کتاب درنظر گرفته است، گفت: هنوز این اعتبار تخصیص نیافته و فقط تفاهمنامه آن منعقد شده است.
وی با تاکید براینکه کتاب را باید به سبد خانوار برگردانیم، گفت: اوضاع کتاب در سبد خانوار خوب نیست و تیراژ کتاب بسیار کاهش یافته است.
زارع به حمایت بخش خصوصی از ورزش اشاره کرد و گفت: باید از حمایت بخش خصوصی در حوزه نشر و کتاب نیز بهره بریم زیرا ناشران باید دلخوشی داشته باشند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران حمایت از فعالان عرصه نشر و کتاب را برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی ضروری دانست/ به نقل از مهر».
در ادامه سعی می کنیم به مهمترین عوامل اقبال نامناسب مردم به کتبخوانی را مورد اشاره قرار دهیم.
ناگفته پیداست تحقق اهداف برنامه ششم توسعه در حوزه کتاب و کتابخوانی بعید به نظر می‌رسد.چرا که براساس تکالیف برنامه ششم باید تا پایان این برنامه بسترهای لازم برای عضویت 35 درصد از جمعیت کشور در کتابخانه‌های عمومی فراهم شود و این در حالی است که در حال حاضر این رقم زیر 10 درصد است و تا افق 1404 فاصله زیادی دارد.
نهاد کتابخانه‌های عمومی، توان پرداختن به حجم بالای تکالیف برنامه ششم را ندارد و در حقیقت، گفته می شود شانه‌های ضعیف نهاد کتابخانه‌های عمومی توان و یارای برنامه‌ها و تکالیف برنامه پنج‌ساله ششم را ندارد.
چرایی اقبال کم به کتاب در کشور و استان این عدم اقبال دلایل مختلفی دارد که برخی از آنها به شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و برخی به مسائل زیرساختی و حتی دلایل تاریخی برمی‌گردد.
غلبه فرهنگ شفاهی بر فرهنگ مکتوب یکی از دلایل مهم این اتفاق است. فرهنگ در ایران بیشتر شفاهی و سینه به سینه نقل و منتقل شده و عدم اقبال به فرهنگ مکتوب در حقیقت ریشه‌های تاریخی دارد.
شرایط نامساعد اقتصادی در کشورمان به عنوان عامل موثر دیگری وضعیت اقتصادی مردم نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در حوزه‌های فرهنگی و از جمله فرهنگ کتاب و کتابخوانی دارد.
بسیاری از مردم در تامین مایحتاج زندگی خود مانده اند و واقعا نمی توان از کسی که دغدغه نان دارد، انتظار خرید و مطالعه کتاب داشت. البته این مولفه نیز به تنهایی عامل موثر نیست چرا که کشورهایی در دنیا وجود دارد که از نظر اقتصادی شرایط دشوارتری از ما دارند اما میزان مطالعه در آنها بسیار بالاتر از کشور ما است همچنانکه در دوره‌هایی که کشور ما از نظر شرایط اقتصادی وضعیت بهتری داشته، مشکلات حوزه کتاب و کتابخوانی نیز همچنان پابرجا بوده و میزان مطالعه در ایران نیز پایین بوده است.
گرانی کتاب، عامل موثر دیگری در عدم اقبال مناسب به کتابخوانی است. اگرچه قیمت یک کتاب 140 صفحه‌ای 50 تا 70 هزار تومان است و خرید آن برای برخی سخت به نظر می‌رسد اما واقعیت این است که با این وجود قیمت کتاب در ایران به نسبت بسیاری از کشورها قیمت چندان زیادی نیست و پایین‌تر از بسیاری از کشورهای دیگر است.
وجود تکنولوژی هم عامل موثر دیگری در کاهش اقبال مردم به کتاب و کتابخوانی است. همچنین نامساعد بودن فضای چاپ و نشر در ایران نیز توانست تا حدودی این بخش را تحت تاثیر قرار دهد.
عدم وجود تازه‌های نشر و بسیاری از کتب پرمخاطب در کتابخانه‌های عمومی و وجود برخی ممیزی‌ها هم می تواند یکی از دلایل موثر در اقبال کم مردم به کتاب و کتابخوانی باشد چرا که این فرآیند سبب می‌شود که کتابخانه‌های عمومی گاه نتوانند نیازهای مراجعه‌کنندگان را مرتفع کنند.
از طرفی این نکته نیز قابل انکار نیست که همیشه سایه شوم سیاست بر سر فضای فرهنگ و کتاب بوده و به نظر نمی رسد حالا حالاها قرار نیست با برداشتن این سایه، فضای فرهنگی به‌دور از سیاسی‌کاری‌ها به امور فرهنگی بپردازد.
حرف آخر اینکه وضعیت نامساعد صنعت چاپ و نشر، تیراژ بسیار پایین کتاب‌ها در کشورمان، نبود کالای فرهنگی و کتاب در سبد خانوارها، عدم اختصاص وقت مناسب به کتاب در خانواده‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و…همه و همه گویای این واقعیت است که وضعیت مطالعه و کتاب «نامساعد» است.
امیدواریم با بهبود اوضاع اقتصادی و ترویج فرهنگ کتابخوانی با همفکری و همراهی همه دستگاه ها، شاهد تغییر وضعیت فعلی باشیم.
