تیرنگ نیوز- مجید ساجدی فر: در تقویم رسمی ایران، دهم آذر (سالروز شهادت سید حسن مدرس) روز مجلس نامگذاری شده است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی، مجلس یا همان نظام پارلمانی از جایگاه ویژهای برخوردار است و به خاطر نقش تعیین کننده اش در پیشرفت یا پسرفت کشور از همان ابتدا مقرر شده بود در راس امور باشد.
اما به عقیده عموم کارشناسان و صاحبنظران، پارلمان ایران نتوانسته است در این حدود 11 دوره آن طور که باید در وظایف خود موفق عمل کند وگرنه امروز شاهد تورم حدود 50 درصد و گرانی های متوالی نبوده ایم.
در واقع، مجلس اگر درست عمل کند با دو وظیفه اصلی خود -قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون- می تواند موجب رفع و حل بسیاری از مشکلات و معضلات کشور شود.
همانطور که بسیاری از ما می دانیم ریشه بسیاری از مشکلات کشور ناشی از خلاها و ضعف های موجود در قوانین یا در اجرا است و مجلس به عنوان نهاد قانونگذار و ناظر، نقش مستقیم در این امر دارد.
از طرفی دولت و اعضای کابینه توسط مجلس تایید می شوند، یعنی اگر مجلس ها در دادن رای اعتماد و تایید به اعضای دولت با دقت بیشتر و کارشناسانهتر رفتار کند مطمئنا دولت ها نیز عملکرد بهتری خواهد داشت.
یا مجلس با تحقیق و تفحص، طرح سوال، استیضاح و … رفتار و عملکرد دولت را نظارت میکند و این یعنی هرچه نظارت مجلس بهتر و دقیقتر باشد عملکرد دولت نیز بهتر خواهد بود که در نهایت منجر به بهبود اوضاع کشور میشود.
حتی عملکرد قوه قضائیه نیز به میزان و کیفیت قوانینی بستگی دارد که مجلس وضع میکند. هر چه قوانین کاملتر و مشوقانه تر یا بازدارنده تر باشد کار دستگاه قضا کیفیت بهتری خواهد داشت.
بنابراین اگر قرار بر این باشد مملکتی اصلاح شود باید مجلسی درست و بروز روی کار باشد چرا که از بطن مجلس قوی و کارآمد، دولتی قوی و کارآمد متولد میشود.
بسیاری معتقدند مجلس در طول این سالهای مختلف از وظایف اصلی و قانونی خود دور شده یعنی هم در بحث نظارتی تاحدودی ضعیف عمل کرده و در بحث قانونگذاری و شیوههای قانونگذاری دچار اشکال است. عموما دلیل این ضعف و اشکال را در ساختار پارلمانی یا نحوه انتخاب نمایندگان و شرایط انتخابشوندگان باید جست و جو کرد.
بهتر این است که بگوییم در ادوار مختلف مجلس، قانونگذار به معنای واقعی (کسی یا کسانیکه هوش قانونگذاری داشته باشند)، نداشته ایم یا اگر داشته ایم انگشت شمار بوده اند و در اقلیت که نتوانسته اند در مقابل اکثریت مجلس، کاری از پیش ببرند.
اینکه قانون انتخابات بیش از 30 بار تغییر یافته نشان می دهد در مجلس هوش قانون گذاری وجود ندارد. در حالی که قانون جامع، قانونیاست که مستمر باشد، ثابت باشد و بتواند سالها قابلیت اجرایی داشته باشد مثل قانون ثبت یا تجارت که بیش از 65 سال پیش نوشته شده و اجرا میشود.
مساله دیگری که در ادوار مختلف مجلس دیده می شود کم علاقگی و بی انگیزگی فردی برای مشارکت در قانونگذاری است. عمدتا شاهد هستیم مشارکت نمایندگان در هنگام دادن رای برای تصویب یا عدم تصویب طرحی، بالا نیست و گاها میبینیم بیش از صد نماینده در صحن حضور ندارند.
مساله دیگر، حضور نمایندگان در کمیسیونهای غیر تخصصی است و معمولا در کمیسیون هایی حضور می یابند که مرتبط با سابقه، رشته و تجربه آنها نیست! بنابراین نباید انتظار داشت فعالیت و عملکرد مجلس ها به نتایج مثبت و گره گشا منجر گردد.
عدم تسلط بر موضوعات مطرحشده در مجلس، دانش ناکافی، اظهارات گاها عجولانه و غیرتخصصی، از دیگر مسائل و ضعف های عمومی ادوار مختلف مجلس است. مثلا موضوع روز جامعه تورم، خشکسالی یا گرانی است و مصوبات مجلس درباره امور درجه چندم جامعه است. مجموعه موارد ذکر شده موجب شد که به جای تولید قانون در مجلس شاهد اصلاحات چندین باره قوانین و سردرگمی در حوزه اجرا هستیم.
مجلسی کارآمد و مثبت ظاهر خواهد شد که از اکثریت قانونگذار برخوردار باشد و قانونگذاران خوب کسانی هستند که ویژگی هایی چون دانش و تخصص، علاقه و انگیزه، حضور و مشارکت فعال، وفاداری به قانون اساسی و اجرای آن و مواردی از این دست را دارا باشند.
حرف آخر اینکه هرچه مجلس بر امور مسلط باشد چرخ کشور بهتر میچرخد وهرچه ضعف مجلس بیشتر باشد ضعف و نارسایی کشور بیشتر میشود چرا که همه دستگاهها نیازمند قوانین مجلساند و با نظارت کارشناسانه رشد میکنند.
نگارنده ضمن گرامیداشت این روز تاکید می کند اگرچه ممکن است انتظارات و توقعات جامعه و دستگاهها و افراد از نمایندگان، مسائل و مطالبات دیگری باشد که البته بخشی از آن ها ناشی از وعده ها و شعارهای انتخاباتی است اما نمایندگان باید توجه کنند که وظایف اصلی آن ها قانونگذاری و نظارت بر اجرای آن است و تا در این دو حوزه به طور تخصصی و جدی و مستمر ورود نکنند اوضاع همین خواهد بود.
امیدواریم در این مجلس و مجلس های آینده شاهد بهبود فعالیت ها و عملکرد نمایندگان وقت باشیم.