تیرنگ، رضا شریعتی:
رئیس مرکز ملی تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در هفتمین کنفرانس بینالمللی تغییرات اقلیمی، از مهاجرت ۸۰۰ هزار نفر و نقش تغییرات اقلیمی صحبت کرد. پدیدههایی مثل فرونشست و گرد و غبار و پایین آمدن شاخصهای رفاه زیستی مثل دسترسی به آب ازعواملی هستند که باعث شده این مهاجرتها از استانهای مرکزی و جنوبی به استانهای شمالی صورت بگیرد.
البته اين شرايط محصول امروز و ديروز و يك سال و 10 سال نيست؛ ولی آنچه در اين ميان طی سالها براين سرزمين گذشته، آن بوده كه ما در حال نابودی عنصر حيات يعنی آب هستيم و متوجه نيستيم هم برای خود و هم برای آيندگان چه مشكلاتی توليد میکنيم.
اگر به نقشه جمعيتی كشور نگاه كنيم، پراكندگی جمعيت در نقاط مركزی كشوربالا و در عين حال تراكم شهرها و نفوس در شمال، جنوب و غرب بالاست، از اين رو میشود گفت بيش از دو سوم سرزمين ما فاقد جذابيت لازم برای زندگی و جذب جمعيت ساكن يا مسافر است. همگان میدانند آب محور توسعه و آبادانی و مايه تحرك و پويايی جامعه بشری است و اگر همين عامل را از چرخه حيات حذف كنيم، ديگرچيزی باقی نمیماند. اگر به تاريخ زندگی بشری هم نگاه كنيم میبينيم كه تمدنهای بزرگ در حاشيه رودخانهها و درياها و چشمه سار و مناطق پرباران و برف شكل گرفته اند.
فرزندش به پاهایش چسبیده بود، اما او حوصلهاش را نداشت. انگار بهزور وبال گردنش کرده بودند. همان سالها که تازه با شوهرش از خراسان شمالی به مازندران آمده بود!
میگفت زور شوهرش که به طلبکارها نرسید، مازندران مقصدشان شد و _اکبر_ شوهرش به جان میلگردهای شمال افتاد. ۳۰ سال هم نداشت، اما موهایش رنگ باخته بودند؛ درست مثل خودش.
مهری ۱۸ ساله بود که شوهرش دادند تا باری از دوششان برداشته شود و او شد زن اکبر ۲۴ ساله. اینها را میگفت و آه از نهادش بلند میشد. با پسر ۸ سالهاش (حسن) در منازل مسکونی منطقه پشت راه آهن قائمشهر زندگی میکردند.
حدود ۸۰۰ هزار نفر طی دو سال اخیر به شمال کشور مهاجرت کردند و اگر سیل مهاجرت همین طور ادامه پیدا کند، شاهد مشکلاتی در شمال ایران و سهمخواهی غیربومیها از طبیعت این استانها خواهیم بود.
✓ علت مهاجرت ۸۰۰ هزار نفر به شمال چیست؟
در این باره اخیراً معاون سازمان حفاظت از محیط زیست گفته که براساس آمارها در دو سال گذشته حدود ۸۰۰ هزار نفر مهاجرت اقلیمی در کشور داشتهایم، که مقصد آنها بیشتر استانهای شمالی کشور و شهرهای نزدیک تهران است.
گلعلیزاده با بیان اینکه یکی از تبعات خشکسالی مهاجرت اقلیمی است، ادامه میدهد: «این مهاجرتها از فلات مرکزی ایران بهعلت کاهش کیفیت شاخصهای زیستی به مناطق شمال کشور بسیار زیاد شده است، شاخصهایی مانند افزایش گرد و غبار، کمبود آب سبب این مهاجرتها شده. برخی از مهاجرتهای اقلیمی برای کسب شغل است چراکه با افزایش تغییرات اقلیمی مانند سیل و گرد و غبار معیشت مردم تحت تأثیر قرار میگیرد. یکی از پیامدهای تغییر اقلیم تهدید امنیت غذایی است، تولید بیش از ۹۰ درصد غذای دنیا وابسته به خاک است اما با جاری شدن سیل سلامت این خاک به خطر میافتد و سبب فرسایش آن میشود.»
متأسفانه در اثر این مهاجرتها به شمال که بخشی از آن ناشی از تنش آبی است علاوه بر مشکلات اقتصادی برای کارگران بومی هماکنون بسیاری از عرصههای جنگلی، مزارع کشاورزی و باغهای استان با تغییر کاربری به منازل مسکونی کوچک و بزرگ مبدل شدهاند و در این شرایط مسؤولان کشور و مازندران هیچ طرح راهبردی برای مواجهه با «بحران مهاجرت ناشی از تغییرات اقلیمی» ندارند.
✓ دولتها به دنبال راهی برای مدیریت و حل بحران خشکسالی و آب در کشور
در این باره پیش تر پروفسور علی یخکشی، پدر دانش محیط زیست ایران به تیرنگ گفته بود که دولتها به دنبال راهی برای مدیریت و حل بحران خشکسالی و بحران آب در کشور هستند اما در صورت ادامه روند خشکسالی، ازدیاد جمعیت در ایران و مصرف بی رویه آب، این بحرانها شدیدتر میشوند.
وی ادامه داد: ممکن است در آینده نه چندان دور بسیاری از شهرهای ایران فاقد آب شوند و مردم آن مناطق به ویژه مردم فلات مرکزی ایران مجبور به مهاجرت شوند و اگر به استانهای دیگری که منابع آبی بیشتری را در اختیار دارند مهاجرت کنند قطعاً بحران شدید فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و کمبود منابع در این استانها به وجود میآید. باید دولت راهکارها و تمهیدات لازم را برای جلوگیری از تشدید این بحرانها انجام دهد.
او گفت: تغییرات آب و هوایی در طی سالها و به مرور و از زمانی که انسان دست به نابودی طبیعت زد، به وجود آمد.
نابود کردن منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند جنگل و مرتع اثرات سویی بر وضعیت آب و هوای یک منطقه گذاشته و تغییرات آب و هوایی نقش مهمی در بحران خشکسالی جهان گذاشت؛ در ایران نیز اثرات سو خشکسالی بیشتر مشاهده و احساس میشود چرا که سطح وسیعی از منابع طبیعی تجدیدپذیر کشور تخریب شده است. تا زمانی صاحبان صنایع تصمیم نگیرند که متعادل و درست رفتار کنند ما شاهد تغییرات آب و هوایی خواهیم بود.
مهاجرت به شمال ایران در حالی است که این استانها خود درگیر کم آبی و مشکلات اقتصادی هستند.
✓ ۳۵۰۰ هکتار از مزارع مازندران به دلیل کم آبی زیر کشت نرفت
نماینده مردم ساری و میاندورود در مجلس گفت: حدود سه هزار و ۵۰۰ هکتار از مزارع مازندران طی سالهای گذشته به دلیل کم آبی زیر کشت نرفته است.
علی بابایی پسماند، جنگل، اقتصاد دریاپایه، تغییر کاربری اراضی، ساخت وسازهای غیرمجاز، بیکاری و… را از جمله مسائل مهم بیان کرد و افزود: مازندران در تمامی شاخصها در کشور حرف برای گفتن دارد و انتظار داریم دو وزیر از مازندران در کابینه حضور داشته باشد.
بابایی تنشهای آبی را از دیگر مسائل استان مازندران بیان کرد و گفت: کشاورزان طی سالهای اخیر خسارتهای زیادی متحمل شدند و بیش از سه هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت نرفته است.
وی گفت: مازندران خدمات ملی ارائه میدهد ولی سرانه بودجهای استان ملی نیست و باید در این زمینه بین مجلس و دولت تفاهم داشته باشیم و در مازندران با کسری شدید منابع آبی روبرو هستیم و باید ساخت سد فینسک متوقف شود.
