تیرنگ، سرویس اجتماعی
انگار دیگر دیدن نوجوانان و جوانانی که از محصولات دخانی استفاده میکنند عادی شده است. در خیابان که قدم بزنی نوجوانان و جوانانی را در مکانهای عمومی مانند کافهها، پارکها و یا در جمع های خودمانی میبینی که در حال کشیدن قلیان و سیگار هستند. جوانانی که باید درس زندگی بیاموزند اما نفسهایشان بوی سیگار می دهد.
سالها پیش سیگار و قلیان در میان خانوادهها اینگونه رواج نداشت، و حتی فرزندی جرات نزدیک شدن به اقلام دخانی را حداقل پیش پدر و مادر نداشت اما امروز نوجوانان در کنار خانوادهها سیگار و قلیان میکشند!
کارشناسان میگویند که گسترش سیگار در بین جوانان زنگ خطری جدی است، چراکه باعث بیماریهای قلبی و عروقی، بیماریهای تنفسی و هزاران بیماری و آسیب دیگر میشود.
اینجاست که نقش مدارس و متولیان در چارهاندیشی و الگوسازی برای جوانان و نقش رسانه در آگاه سازی این مسئله خودش را نشان میدهد.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی حدود ۳۷ میلیون نوجوان ۱۳ تا ۱۵ ساله دخانیات مصرف کنند و حتی در سراسر جهان کودکان بیش از بزرگسالان مصرف کننده سیگار الکترونیکی هستند.
امروزه می دانیم که تنباکو باعث ۲۵ درصد از سرطان ها می شود و سالانه بیش از ۸ میلیون نفر را می کشد، اما این صنعت همچنان به بازاریابی محصولات «جدید» و به اصطلاح «ایمن تر» که می دانیم برای سلامتی مضر است ادامه می دهد و هر ساله میلیاردها محصول تولید می کند
علاوه بر این یک مطالعه جدید هشدار می دهد که سیگار کشیدن مغز انسان را کوچک می کند و هنگامی که توده مغزی از بین رفت، برای همیشه از بین می رود.
اسکن مغز بیش از ۳۲۰۰۰ نفر، ارتباط قوی ای بین سابقه مصرف سیگار با کاهش تدریجی حجم مغز نشان میدهد. در حقیقت، محققان دریافتند که هر چه تعداد بستههای سیگار مصرفی در روز بیشتر باشد، حجم مغز او کمتر میشود.
«لورا بیروت»، نویسنده ارشد این مطالعه و استاد روانپزشکی در دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس، گفت: «کاهش حجم مغز با افزایش سن مطابقت دارد. این موضوع با افزایش سن جمعیت مهم است، زیرا پیری و سیگار کشیدن هر دو از عوامل خطر زوال عقل هستند.»
این مطالعه به توضیح مطالعات قبلی کمک میکند که سیگاریها بیشتر در معرض خطر ابتلاء به زوال مغز مرتبط با افزایش سن و بیماری آلزایمر هستند.
بیروت گفت: «تا همین اواخر، دانشمندان اثرات سیگار کشیدن بر مغز را نادیده میگرفتند، تا حدی به این دلیل که ما بر روی تمام اثرات وحشتناک سیگار بر ریهها و قلب تمرکز کرده بودیم. اما همانطور که ما شروع به بررسی دقیقتر مغز کردیم، مشخص شد که سیگار کشیدن برای مغز نیز بسیار مضر است.»
دانشمندان مدتهاست که میدانند سیگار کشیدن و حجم کمتر مغز با هم مرتبط هستند، اما نتوانستهاند بفهمند که چه چیزی باعث دیگری میشود.
آنها پی بردند عامل سومی نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شود: ژنتیک. هم اندازه مغز و هم رفتار سیگار کشیدن تحت تأثیر ژنتیک است. در واقع، حدود نیمی از خطر سیگار کشیدن افراد را میتوان به ژن آنها نسبت داد.
محققان برای پی بردن به این رابطه، تاریخچه سیگار کشیدن، دادههای ژنتیکی و اسکن مغزی بیش از ۳۲۰۰۰ نفر را که به عنوان بخشی از پایگاه داده بزرگ بریتانیا جمع آوری شده بودند، تجزیه و تحلیل کردند.
بررسیها نشان داد که استعداد ژنتیکی فرد منجر به سیگار کشیدن میشود و سیگار کشیدن باعث کاهش حجم مغز میشود.
متأسفانه به نظر میرسد این کوچک شدن غیرقابل برگشت باشد. دادهها نشان میدهد مغز افرادی که سالها قبل سیگار را ترک کرده بودند برای همیشه کوچکتر از مغز افرادی بود که هرگز سیگار نمیکشیدند.
به گفته محققان، «شما نمیتوانید آسیبی را که قبلاً وارد شده است خنثی کنید، اما میتوانید از ایجاد آسیب بیشتر جلوگیری کنید. سیگار یک عامل خطر قابل تغییر است. برای جلوگیری از پیری مغز و قرار دادن خود در معرض خطر ابتلاء به زوال عقل، میتوانید یک چیز را تغییر دهید و آن ترک سیگار است.»
در همین راستا خرداد ماه سال گذشته رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نسبت به کاهش سن شروع مصرف دخانیات در کشور هشدار داده بود.
غلامرضا حیدری گفت: طبق آمار بیش از ۲۰ درصد مردان و ۴ درصد زنان بالای ۱۵ سال در کشور مصرف روزانه سیگار دارند و از نظر آماری حدود ۱۴ درصد کل افراد جامعه به صورت روزانه به استعمال دخانیات میپردازند.
وی افزود: در صورتی که مصرف تفننی سیگار و قلیان را نیز در نظر بگیریم حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افراد جامعه (زن و مرد) مصرف دخانیات دارند که در مقایسه با آمارهای جهانی از این نظر در جایگاه متوسطی قرار داریم و این در حالی است که در کشورهای همسایه ما در منطقه خاورمیانه این میزان کمی بالاتر است.
حیدری خاطرنشان کرد: در کشورهای شمال اروپا، کانادا، تایلند، نیوزیلند و استرالیا میزان مصرف سیگار در سنین بالای ۱۵ سال در زنان و مردان به ۶ تا ۹ درصد افراد جامعه رسیده است.
وی، سن اولین تجربه مصرف سیگار را با سن متوسط شروع مصرف دخانیات متفاوت دانست و افزود: سنی که فرد شروع به استعمال سیگار روزانه میکند به عنوان سن شروع مصرف تلقی میشود که این سن در کشور ما بین ۱۳ تا ۱۵ سالگی است.
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ضمن ابراز تأسف از کاهش سن شروع مصرف دخانیات در دو دهه اخیر در کشور، گفت: در دهه ۴۰، سن شروع مصرف سیگار در کشور ۳۰ سالگی، در دهه ۵۰ حدود ۲۵ سالگی و در دهه ۷۰ زیر ۱۸ سال بود اما امروز به ۱۳ تا ۱۵ سالگی رسیده است.
در همین باره دبیرکل جهانی مبارزه با دخانیات با اشاره به افزایش مصرف دخانیات در افراد بالای ۱۸ سال، گفت: مصرف سیگار در ایران به طور متوسط ۶۰ میلیارد نخ در سال است و بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان نیز سالانه صرف درمان بیماریهای مرتبط با بخش سلامت میشود.
محمدرضا مسجدی در همایش «دانشگاه بدون دخانیات» که در مرکز اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، افزود: حدود ۶۰ هزار مرگ در کشور در سال ناشی از مصرف و مواجهه با ورود دخانیات برآورد شده است.
وی اظهار داشت: وضعیت شیوع مصرف دخانیات در سال ۱۴۰۰ در مردان کشور ۲۵.۸۸ و در زنان ۴.۴۴ بود که به طور کلی در پنج سال اخیر در گروه سنی بالای ۱۸ سال روند افزایشی داشته است.
این فوق تخصص ریه تاکید کرد: بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان برای خرید سیگار و تنباکو در کشور هزینه میشود و ضرر اقتصادی سالانه بیش از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان به بخشهای تولیدی و توسعهای کشور به دلیل مرگ زود هنگام افراد مصرف کننده و در مواجهه با دود، غیبت از کار، ناتوانی و آتشسوزی است.
✓ نقش تاثیرگذار افراد معروف در فرهنگسازی کنترل دخانیات
مسجدی با بیان اینکه افراد مشهور و معروف در گسترش فرهنگ سلامت بسیار نقش آفرین هستند، گفت: سیگار کشیدن در فیلمهای سینمایی و سریالهای نمایش خانگی به قدری برجسته شده است که ناخودآگاه توجه مخاطب را به خود جلب میکند.
وی افزود: کودکان و نوجوانان نیز تحت تاثیر محیط اطراف خود قرار دارند همچنین تمایل دارند تا در پوشش و رفتار از دیگران به خصوص شخصیتهایی که از محبوبیت بالایی برخوردار هستند، الگوبرداری کنند
به هر حال افزایش مصرف سیگار در بین نوجوانان و جوانان به هر دلیلی که باشد نگران کننده است و نگران کننده تر اینکه قبح مصرف آن در جامعه از بین رفته است.
