تیرنگ، الهام دهقان:
چند سالی است که کشاورزان مازندرانی و سایر کشاورزان در دیگر نقاط ایران با کم آبی مواجه هستند و مدیریت ناصحیح در مصرف آب و آموزش به کشاورزان شاید از جمله معضل تامین منابع آبی باشد، بنابراین نبود برنامه و آینده نگری از مباحث مهمی بوده که مسئولان پیش از این که فاجعهای رخ دهد، باید به آن توجه کنند
بارها تحقیقات در زمینه نبود و یا کمبود آب از سوی کارشناسان کشاورزی مطرح شده اما ظاهرا تنها کسانی که باور ندارند، مردم و مسئولین بوده که با وجود اطلاع رسانیهای فراوان همچنان کشتهای بی رویه، ادامه یافته و جلوی آن گرفته نمیشود. شاید با اجرای یک دستورالعمل منسجم درباره بحران کم آبی بتوان کشاورزان را از این بحران بیش از گذشته مطلع کرد تا کشاورزان نیز از آن به عنوان یک الگو بهره بگیرند.
هرچند با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی در کشور و برخی منفعت طلبیها، برخی از کشاورزان این اجازه را به خود میدهند که با وجود کم آبی در برخی مناطق همچنان به کشت دوم ادامه دهند، این در حالی است که تحقیقات ثابت کرده این نوع بهره گیری از زمین، توان اراضی کشاورزی را پایین آورده و در صورت کشت، مصرف آب چند برابر می شود و این امر تبعات بعدی به دنبال دارد.
کارشناسان محیط زیست به دلیل عجله و شتاب کشاورزان برای کشت دوم و آتش زدن کاه و کلش، مخالفت خود را بارها با کشت نوبت دوم اعلام کردند.
کشاورزان مازندرانی پس از برداشت کشت اول برنج، شالیزارهای خود را به دو روش نشاء دوباره و پرورش ساقه زیر کشت دوم برنج میبرند. کشت دوم به روش نشاء مجدد نیازمند پاکسازی شالیزار از کاه و کلش کشت اول است و به همین دلیل هم کشاورزان اقدام به آتش زدن آن میکنند.
این معضل اگر چه سابقه طولانی در مازندران دارد ولی طی یک دهه گذشته با افزایش سطح زیر کشت دوم برنج هر ساله چنان افزایش مییابد که گاهی دود آن به چشم ساکنان مناطق شهری هم میرود.
برای کشت دوم، پس از اینکه کشت اول برداشت شد، کشاورزان مجدداً زمین را شخم میزنند و در ماه مرداد اقدام به کاشت برنج میکنند. نشاهای آمادهشده در مردادماه کشت میشوند و پس از رسیدن محصول، در آبان برنج را برداشت میکنند. به این نوع از برنج کشت دوم گفته میشود.
یک برنج کار مازندرانی که این روزها مزرعه اش را برای کشت دوم برنج آماده میکند، میگوید: با توجه به افزایش هزینهها کشت دوم به نوعی پشتوانه کشاورزان برای تأمین هزینهها محسوب میشود.
علیپور با بیان اینکه چند سالی بخشی از مزرعه را برای کشت دوم برنج اختصاص میدهد گفت: کشت دوم برنج به نوعی سود کشاورز محسوب میشود زیرا در کشت اول هزینهها سر به سر است.
✓هزینه تولید برنج در کشت دوباره به اندازه کشت اول است
یک کارشناس حوزه کشاورزی گفت: هزینه تولید برنج در کشت دوباره به اندازه کشت اول است، توصیه شده است تا حتی زمینهایی که در مسیر آب رودخانهها قرار دارند، ممکن است با توجه به کاهش شدید روان آبها با مشکل تأمین آب سطحی مواجه شوند.
محمد حقیقی با اظهار اینکه خطر به بار ننشستن برنج در کشت دوباره زیاد است، افزود: کشت دوم فقط در جاهایی توصیه میشود که منابع آبی مطمئن وجود داشته باشد و در مناطق مرکزی و شرقی شاهد کم آبی هستیم.
وی با اظهار اینکه کشت دوم برنج چندسالی است در مناطقی از استان رواج یافته است، از کشاورزان خواست تا به مدیریت منابع آبی توجه ویژه ای داشته باشند.
✓با نظر کارشناسان نسبت به کشت دوم برنج اقدام شود
همچنین رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه کشاورزان شرق و حتی مرکز استان نیز که دیر نشا بودند مراقبت از مزرعه داشته باشند، از آنان خواست با نظر کارشناسان نسبت به کشت دوم برنج اقدام کنند.
علی محمد رمضانی اظهار کرد: اگر در شهرستانهایی که آب مطمئن دارند و پرورش راتون و برنج مجدد میتوانند انجام دهند حتماً با مشاوره فنی از مراکز جهاد کشاورزی و گیاه پزشکی این کار را بکنند.
✓وضعیت نامناسب آبهای زیرزمینی در مازندران
مدیرعامل شرکت آب منطقهای مازندران با اشاره به وضعیت نامناسب آبهای زیرزمینی در مازندران خاطرنشان کرد: بسیاری از کشاورزان به طور معمول برای انجام کشت دوم آب مورد نیاز را از چاهها برداشت میکنند که فشار زیادی به منابع زیرزمینی وارد میکند.
داوودیان با اشاره به شرایط کاهشی آمار آبهای زیرزمینی در مازندران تصریح کرد: در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ذخایر آبی زیرزمینی مازندران ۱۹۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته است. طبق آمارها تا پایان خرداد امسال تراز آبهای زیرزمینی مازندران نسبت به زمان مشابه در دوره درازمدت (سه دهه پیش) ۱۱۲ سانتیمتر کمتر شد که رقم قابل توجه و نگرانکنندهای است.
وی افزود: در فصل کشاورزی پارسال ۴۵ درصد از ۲ میلیارد و ۵۰۸ میلیون متر مکعب آب استفاده شده در شالیزارهای مازندران، یعنی معادل یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون متر مکعب از منابع زیرزمینی برداشت شده بود.
این مقام مسوول تصریح کرد: تلاش ما و همکارانمان بر این است تا با اجرای طرحهای زیرساختی مهار و توزیع آبهای سطحی همزمان با حفظ منابع آبی زیرزمینی نیاز آبی استان را تامین کنیم و انتظار داریم که کشاورزان نیز به منظور حفاظت از آبهای زیرزمینی و پایداری کشت هشدارهای صادر شده مبنی بر ممنوعیت کشت دوم را جدی بگیرند.
طبق اعلام رسمی جهاد کشاورزی مازندران امسال ۲۱۵هزار هکتار از زمین های کشاورزی استان زیر کشت اول برنج رفت که بیش از ۶۰ درصد آن ارقام طارم محلی و هاشمی است
