تیرنگ نیوز – سرویس اجتماعی : کارشناسان حوزه مسکن و شهرسازی می‌گویند که بهسازی و نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری از جمله چالش‌های مهم فراروی مدیریت شهری در کشورهای درحال‌توسعه است. شناسایی وضعیت کالبدی و عملکردی این بافتها به‌منظور برنامه‌ریزی و مدیریت و نگهداری آنها از اقدامات اولیه و مهمی است که باید صورت پذیرد.
بافت فرسوده، کهنه و نابسامان شهری که بیشتر در هسته مرکزی یا لایه‌های میانی شهرها واقع هستند، نیازمند دخالت و ساماندهی هستند که در این راستا ساماندهی و احیاء بافت فرسوده شهری با رویکرد استراتژی توسعه شهری (CDS) یکی از ضروریات مهم در امر برنامه ریزی محسوب می‌شود.
توسعه شهری بافت‌های فرسوده در استان مازندران و بازسازی بافت‌های فرسوده ضرورتی انکارناپذیر به ویژه در برخی مناطق استان به شمار می رود
آن طور که کارشناسان شهرسازی در تحلیل‌های خود در رسانه‌ها بیان کرده‌اند؛ افزون بر ضرورت ساماندهی و اصلاح وضعیت کالبدی، استحکام بخشی و مقاوم سازی بناهای موجود در راستای رفع یا کاهش آسیب پذیری سازمان کالبدی، بی نظمی فضایی، کارکرد نامناسب مرکز شهر که خود بتنهایی برای لزوم توجه برنامه ریزان و مدیران شهری و ارشد کشور کفایت می‌کند، ضرورت‌های دیگری نیز وجود دارند که اهمیت آنها از ضرورت پیش گفته کمتر نیست. ضرورت برنامه ریزی بهینه برای اسکان سرریز جمعیت شهری با کمترین هزینه و دستیابی به ارتقای بهره وری زمین شهری، فارغ از موضوع حفظ سرمایه انسانی و کاهش خسارات مالی و جانی، به لحاظ ابعاد اقتصادی و تخصیص بهینه منابع ملی دارای اهمیت فراوان است.
اگرچه همکاری مردم و ساکنان بافت‌های فرسوده برای اجرای بازسازی مولفه بسیار مهمی قلمداد می‌شود اما با این حال عنایت ویژه دولت و پیگیری مسئولان متولی برای تحرک بخشیدن به آن را نباید از نظر دور داشت. بافت‌های فرسوده شهری که در مازندران عمری بیش از 70 سال دارند، در کنار ساخت و سازهای مدرن امروزی همانند وصله ناجوری بر چهره شهرها، خودنمایی می‌کنند. شاید تا چند سال پیش ضرورت بهسازی و نوسازی یک چهارم بافت فرسوده شهری مازندران که نیازمند نوسازی است چندان احساس نمی‌شد اما زلزله‌های بم، بلده و بروجرد این حقیقت را روشن ساخت که درصد بالایی از جمعیت شهری کشور در معرض تلفات شدید جانی و مالی اینگونه حوادث قرار دارند . بافت‌های فرسوده شهری مراکز جمعیتی و سکونت گاههایی هستند که مدت زیادی از ساخت آنها گذشته و توسط گروههای کم درآمد یا مهاجران به صورت خودکار و باسرعت ساخته شده و فاقد ایمنی، استحکام، امنیت اجتماعی، خدمات و زیرساخت‌های شهری است. بافت‌های فرسوده به ویژه در شهرها به سبب موقعیت نامناسب، نداشتن طراحی شهری و کیفیت نامطلوب ابنیه و ساختمان‌ها باعث بروز مشکلات متعددی از جمله ایجاد بار سنگین ترافیکی، معضلات زیست محیطی و مشکلات اجتماعی مانند اعتیاد، سرقت، تجمع افراد ناباب و درگیری‌های خیابانی برای اقشار آسیب پذیر جامعه شده است. مستحکم نبودن ابنیه و ساختمان‌ها در بافت‌های فرسوده باعث ایجاد ناامنی به ویژه هنگام بروز حوادث طبیعی پیش بینی نشده مانند سیل، زلزله و آتش سوزی می‌شود.
* یک چهارم بافت شهری مازندران فرسوده و نیازمند نوسازی است
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه یک چهارم سطح مازندران بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی است بر لزوم نوسازی و بهسازی این بافت ها تاکید کرد.
محمد آیینی با بیان اینکه ستاد بازآفرینی شهری یا استان متشکل از بیش از ۲۰ دستگاه است که هر کدام وظیفه خود را باید در حوزه‌های بافت‌های فرسوده، تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی یا حاشیه‌ای انجام دهند، افزود: متأسفانه یک چهارم سطح استان مازندران شامل همین محدوده‌ها است.
وی یکی از مهم‌ترین مباحث مورد توجه در دولت سیزدهم را نوسازی و مقاوم سازی عنوان کرد و دلیل اهمیت این امر را زندگی مردم در این بناها و درخطر بودن جان آنها دانست و افزود: امسال به مناسبت ۵ دی ماه که روز زلزله بم و روز ایمنی است، سفیران نوسازی از شهر بم طی روزهای سوم، چهارم و پنجم دی در استان‌های سراسر کشور در قالب سه گروه حضور می‌یابند؛ گروهی آثار تلخ زلزله بم را برای مردم بازگو کرده و آنها را دعوت به مشارکت در نوسازی بناهای ناپایدار خود می‌کنند و گروه دیگر با مدیران شهری جلسه خواهند داشت و همچنین، سازندگان را در این کار خیر ترغیب کنند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران از وجود ١٢٢ هزار و ۶۱۴ واحد ناپایدار و فرسوده در مازندران خبر داد و با بیان اینکه ۳۵۰ هزار نفر در این بافت های فرسوده زندگی می کنند، تاکید کرد: باید بسته‌های تشویقی برای سازندگان در این مناطق اعطا شود.
محمد آیینی در ستاد بازآفرینی استان مازندران با عنوان اینکه راهبرد اساسی در بازآفرینی شهری تامین امنیت جانی مردم است که در بافت های فرسوده زندگی می کنند، خاطرنشان کرد: استان مازندران از لحاظ حوادث طبیعی در معرض خطر قرار دارد و همواره در طی سال آماج تخریب وسیع حوادث طبیعی و غیر مترقبه قرار می گیرد باید بیش از هرجای دیگر مورد پیگیری قرار گیرد و در تفکر و رفتار مدیران مشهود باشد.
معاون وزیر راه و شهرسازی و دبیر ستاد ملی بازآفرینی با اشاره به ١٢٢ هزار و ۶۱۴ واحد ناپایدار در مازندران گفت: این مسئله نشان از وضعیت نامناسب استان دارد که ۳۵۰ هزار نفر در این بافت های فرسوده زندگی می کنند؛ همچنین بیشترین ناپایداری در بخش حاشیه نشینی و حومه شهرها دیده می شود.
این مسئول با بیان اینکه 38 درصد واحدهای استان ناپایدار هستند اضافه کرد: هدف این است که در مناطق کم برخوردار و ناپایدار وضعیت زندگی مردم به متوسط استاندارد شهر، یعنی مناطق بالانشین یا به اصلاح بالاشهرها برسد. این موضوع باید در تمامی برنامه بازآفرینی باشد و دیده شود.
وی از عملکرد شهرداری ها در حوزه بازآفرینی شهری انتقاد کرد و افزود: در مجموع شهرداری‌ها ١١ درصد برنامه را اجرا و از اعتبارات و مشوق‌ها استفاده کردند که نشان از عملکرد نامناسب آنها در حوزه اهمیت دادن به مناطق با بافت فرسوده دارد.
وی گفت: هرچند استان مازندران جزء استان‌های خوب در جذب تسهیلات بازآفرینی است، اما این عملکرد با وضعیت مطلوب فاصله معناداری دارد و طی یکسال اخیر ٨٧٠ واحد فرسوده در استان نوسازی شده که مورد قبول ما نیست و با توجه ظرفیت مازندران راه بسیاری مانده است.
آیینی تاکید کرد: شهرداری‌ها اگر از ١٠٠ درصد ظرفیت قانونی برای حمایت از بازآفرینی شهری و نوسازی استفاده کنند، طبق قانون برای نوسازی بافت فرسوده از ۵۰ تا ١٠٠ درصد امکان تخفیف در صدور پروانه برخوردار می‌شوند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران تصریح کرد: از مدیران خواسته می شود در کنار مطالعه قانون بازآفرینی شهرداری، بودجه سال ۱۴۰۱ را مطالعه کنند زیرا این بودجه تحولی در حوزه بازآفرینی دارد که یک نقطه عطف محسوب می‌شود.
آیینی تاکید کرد: از مدیران و سازنده ها خواسته می شود برای توجیه پذیر شدن پروژه های بازآفرینی طرح های چند منظوره ارائه کنند تا از حالت تک محصولی خارج شود. ساکنان مناطق بافت فرسوده اقشار کم درآمد هستند و خودشان توان نوسازی ندارند. همچنین سازنده ها نیز به دلیل وجود موقعیت برتر در مناطق برخوردار شهر به محلات فرسوده وارد نمی شوند، پس باید فضای تشویقی را برای سازنده ها داشت.
وی ادامه داد: دولت برای این منظور چهار بسته پیشنهادی در نظر گرفته است که کوتاه شدن زمان صدور پروانه ساخت یکی از این مشوقات است. متاسفانه در حال حاضر متوسط زمان برای صدور پروانه در کشور ۸ ماه است در حالی که طبق قانون این زمان باید کمتر از ٢ هفته باشد.
.
* سقف وام نوسازی مسکن در بافت فرسوده استان مازندران ۳۵۰ میلیون تومان است
اگرچه تلاش برای برقراری ارتباط با مدیرکل راه و شهرسازی استان مازندران میسر نشد تا از او در خصوص میزان تسهیلات پرداخت شده و میزان افزایش تسهیلات بپرسیم، اما او فروردین ماه امسال گفته بود که سقف وام نوسازی مسکن در بافت فرسوده استان ۳۵۰ و در باقی شهرها ۳۰۰ میلیون تومان است.
سید محمد نظری مدیرکل راه و شهرسازی مازندران گفت: وام نوسازی مسکن در مرکز استان ۳۵۰ میلیون تومان و سایر شهرها ۳۰۰ میلیون تومان است.
وی ادامه داد: وام بدون سپرده گذاری است و فقط باید ملک در بافت فرسوده باشد تا بانک مسکن این وام را پرداخت نماید نرخ سود وام نیز بین ۹ تا ۱۲ درصد است.
مدیرکل راه و شهرسازی مازندران درباره جزئیات دریافت تسهیلات بافت فرسوده گفت تمام مالکان و انبوه سازانی که در محدوده بافت فرسوده و سکونتگاهی غیر رسمی و بافت تاریخی اقدام به ساخت و ساز کرده اند و مالکانی که پلاک آنها در بافت هدف قراردارد و پروانه ساخت و ساز را دریافت کردند و پروژه آنها حداقل ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشد می توانند با دو روش برای دریافت تسهیلات بافت فرسوده اقدام کند.
نظری همچنین اعلام کرد یکی از روش های دریافت وام نوسازی مسکن در بافت فرسوده این است که افراد به پایگاه اطلاع رسانی وزارت راه و شهرسازی و سامانه ثبت نام مسکن حمایتی مراجعه کنند و با انتخاب گزینه بافت فرسوده ثبت نام خود را انجام دهند.
مدیرکل راه و شهرسازی مازندران افزود: روش دیگر این است که افراد به صورت مستقیم به سایت شرکت بازآفرینی شهری ایران به نشانی facility.udrc.ir مراجعه کنند و آنجا فرایند ثبت نام دریافت تسهیلات نوسازی بافت فرسوده را انجام دهند.
باید در نظر داشت که هدف دولت از احیای بافت‌های فرسوده تخریب محل زندگی مردم یا یک حرکت بولدوزری نیست بلکه این مهم در راستای آسایش مردم ساکن این گونه مناطق و پایین آوردن درصد آسیب پذیری خانه‌های آنان در برابر حوادث پیش بینی نشده است. اگر مردم تمایلی برای احیای این گونه بافتها نداشته باشند، طرح بازسازی بافت‌های فرسوده با مشکل رو به رو می‌شود.
