تیرنگ:مهدی جویباری
مازندران جزو ۲ استان اول کشور از حیث پیری جمعیت است که به باور صاحبنظران با تداوم افول ازدواج و فرزندآوری و افزایش اقشار سالمند چالش های اجتماعی قابل توجهی طی چند دهه آینده گریبانگیر این دیار خواهد کرد.
اکنون مازندران بعد از گیلان پیرترین استان کشور به شمار می رود و از سوی دیگر داده های آماری نهادهای متولی امر بیانگر این است که روند پیری جمعیت مازندران حدود سه دهه آینده آنچنان گریبانگیر این استان خواهد شد که در آنزمان چهره های پیر بیشتری به نسبت چهره های جوانان، نوجوانان و میانسال را در جامعه شاهد خواهیم بود.
موسوی، جامعه شناس در گفت‌وگو با تیرنگ با بیان اینکه کشمکش بین سنت و مدرنیته در جامعه ایرانی و غلبه ارزش‌های جدید در این پدیده؛ بر مقوله فرزندآوری تأثیر گذاشته و این مساله نیازمند برنامه ریزی و چاره اندیشی است، گفت: روند سالمندی در کشور ما بسیار سریع‌تر از کشورهای همجوار طی می‌شود، در حال حاضر کشور ما در پنجره فرصت جمعیتی قرار گرفته و برای بهره مندی از این فرصت مستلزم مدیریت صحیح همراه با اتخاذ سیاست‌های حمایتی، ترغیب فرزندآوری منطبق با سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده هستیم.
وی افزود: در شبکه‌های مجازی زرد فقط و فقط از مشکلات فرزندآوری تبلیغات می‌کنند و متأسفانه زوج‌های جوان را به سمت باورهای غلط فرزندآوری کشانده‌اند و در نهایت تبلیغات زرد در فضای مجازی یکی از موانع ما در رشد جمعیت است.
موسوی ادامه داد: اکنون رفتار افراد در ازدواج و فرزندآوری و چگونگی تصمیم سازی در این مراحل، تحت تأثیر همین جریان تغییر یافته است
این جامعه شناس با بیان اینکه با توجه به پیوندهای فرهنگی در بطن خانواده و جامعه ایرانی نیازمند برنامه ریزی برای رفع آثار ناشی از مدرنیته بر تصمیم سازی در خصوص فرزندآوری هستیم و در این زمینه بهره مندی از نتایج پژوهش‌های کارآمد و به روز ضروری است، ادامه داد: پرتوقع بودن، ترس از خارج شدن از منطقه امن، مسئولیت انحصاری مراقبت از والدین پیر و احتمال سرکش شدن زودهنگام کودکان از پیامدهای تک فرزندی است.
او گفت: شرایط زندگی، افزایش طول عمر و افزایش امید به زندگی منجر به افزایش جمعیت سالمندی و تک فرزندی می‌شود.
✓صدای بچه‌ها در کوچه و بازار شنیده نمی‌شود
زهرا دیوسالار مادر ۶۰ ساله نیز در گفت‌وگو با ما با بیان اینکه در گذشته مادران با وجود مشکلات فراوان صاحب فرزند می‌شدند، گفت: اکنون زندگی فست فودی شده و دیگر صدای بچه‌ها در کوچه و بازار شنیده نمی‌شود.
او که خود چهار فرزند دارد، ادامه می‌دهد: پسرها و دخترهایم هر کدام یک فرزند دارند.
دیوسالار با بیان اینکه باید زوج‌های جوان بدانند روزی پیر می‌شوند و بدون داشتن فرزند دچار مشکل می‌شوند، افزود: زندگی امروزی جوانان را درگیر کار کرد.
وی گفت: باید با مطالبه گری درست، نسبت به حل بحران جمعیت اقدام شود.
✓فرزند یعنی مسئولیت
مریم کردی زن ۳۸ ساله که هفت سال است ازدواج کرده در این باره به ما می‌گوید: فرزند یعنی مسئولیت، یعنی بی‌خوابی، یعنی داشتن استرس، من و همسرم هیچ‌کدام حوصله و توان این کارها را نداریم
وی می‌افزاید: مشکلات مالی عامل این است که فرزند آوری نمی‌کنیم چون شوهرم شغل آزاد دارد.
خلیل آذر همسر این زن نیز به ما می‌گوید: هم با توجه به شرایط موجود جامعه به خصوص شرایط سخت اقتصادی، نسبت به سال‌های گذشته تمایل چندانی به فرزندآوری ندارم.
او می‌گوید: این را قبول ندارم که تنها مشکلات فرهنگی عامل این است که فرزند آوری صورت نگیرد.
فروردین ماه امسال بود که مدیر کل امور زنان و خانواده استانداری مازندران با بیان اینکه بیش از هفت هزار ساعت برای اجرای طرح‌های جوانی جمعیت کشور کار میدانی در دولت سیزدهم عملیاتی شده است، گفت: ساختار جمعیتی از ازدواج شروع می‌شود بنابراین شاخص ازدواج، باروری، ناباروری، فاصله ازدواج و فرزندآوری، سقط جنین و طلاق از مقولات مهم در رسیدن به شاخص‌های مطلوب جوانی جمعیت است.
فرشته پازوکی مهمترین مأموریت امسال امور زنان و خانواده استانداری مازندران را رسیدن به پیش بینی ۲۱ هزار واقعه ازدواج و ۳۵ هزار تولد فرزند در سال جاری عنوان کرد و توضیح داد: همسو با این رویکرد چهارگام جبهه و شبکه سازی جوانی جمعیت، هوشیار سازی مسؤولان، راه اندازی اتاق رصد وضعیت جمعیتی و احصا ء داده‌های جمعیتی هر شهرستان، اقدام و عمل ازدواج و فرزندآوری دنبال می‌شود.
وی با ذکر این نکته که احصا مشکلات جوانی جمعیت در محلات شهرها و روستاهای مازندران انجام شده است، گفت: اتاق رصد وضعیت جمعیت شهرستان‌های مازندران ۲۷ شاخص جوانی جمعیت را در مازندران احصاء کرده است.
مدیر کل امور زنان و خانواده استانداری مازندران نقش مردم در جوانی جمعیت را بسیار مهم توصیف کرد و گفت: امسال ۲۰۰ نفر از کنشگران جوانی جمعیت مازندران در قالب ماماها و بهورزان همکاری تنگاتنگی در محلات شهری و روستاهای مازندران خواهند داشت.
✓پیری جمعیت یک بحران جدی و مهمترین چالش اجتماعی پیش روی استان
استاندار مازندران پیری جمعیت را یک بحران جدی و مهمترین چالش اجتماعی پیش روی استان دانست و گفت: باید با اتخاذ راهکار درست و اصولی و ارائه بسته‌های تشویقی، موضوع فرزند آوری در جامعه به یک گفتمان تبدیل شود.
یوسف نوری در جلسه ستاد جوانی جمعیت مازندران با بیان اینکه مباحث مربوط به جوانی جمعیت یک کار انفرادی نیست، اظهار کرد: موضوع پیری جمعیت استان باید در قالب یک کار میدانی و پژوهش محور بررسی شود و دستگاه‌های اجرایی و مراکز دانشگاهی نیز باید در راستا اهتمام بیشتری داشته باشند.
وی موضوع کنترل جمعیت در مازندران را یک موضوع فرهنگی نادرست توصیف کرد و با بیان اینکه برنامه‌های مرتبط با جمعیت جوانی باید متناسب با بافت فرهنگی و قومیتی هر منطقه باشد، خاطرنشان کرد: حوزه‌های علمیه و مراکز دانشگاهی باید در ارتباط با جوانی جمعیت استان، کار جامع و بررسی میدانی را در دستور کار قرار دهند.
وی تصریح کرد: مباحث مربوط به جوانی جمعیت جوانی یک کار فرهنگی و موضوع جمعیت نیز یک موضوع تربیتی است و پیامدهای منفی پیری جمعیت بر لایحه‌های مختلف جامعه تأثیر منفی خواهد گذاشت
مقام عالی دولت در مازندران با اشاره به ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی در اردیبهشت ماه سال ۹۳، افزود: در ارتباط با ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت کشور تاکنون اقدامات مطلوبی صورت گرفته است و ثمره آن را در سال‌های آینده شاهد خواهیم بود.
نوری با عنوان اینکه برنامه کنترل جمعیت در واقع در راستای خدمت به نظام سرمایه داری تعریف شده بود که در چارچوب آن زن از دایره رقابت به نفع سرمایه داری خارج می‌شد، اظهار کرد: در نظام اسلامی زن از جایگاه بسیار والایی برخوردار است و موضوع فرزندآوری و جوانی جمعیت باید به عنوان یکی از مهمترین اولویت‌های اجتماعی در استان نهادینه و به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.
وی راهکار اصلی مقابله با پیری جمعیت را ترویج فرهنگ فرزندآوری در جامعه ذکر کرد و با عنوان اینکه شعار فرزند کمتر و زندگی بهتر، یک فرهنگ وارداتی غلط و اشتباه است، اظهار کرد: الگوی زندگی غربی مبتنی بر شعار فرزند کمتر زندگی بهتر ذهنیت باطلی است و بنابر این برای آگاه سازی مردم، نهادهای مختلف از جمله حوزه‌های علمیه، هیأت‌های مذهبی و مراکز دانشگاهی باید به تبیین این مهم بپردازند.
استاندار مازندران بیان کرد: علاوه بر مسائل تبلیغاتی و فرهنگ سازی و تبیین ضرورت فرزندآوری، باید از افرادی که صاحب فرزند شده‌اند حمایت جدی صورت گیرد تا بتوانند فرزندان خود را به راحتی پرورش و به جامعه تحویل دهند.
دولت سیزدهم به اقدامات زیرساختی دست زد
رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی مازندران نیز با بیان اینکه در خصوص اقدامات انجام شده برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به هر نهادی وظایف محول شد تا وظایفی به هر نهادی محول شده است تا روند کاهش جمعیت استان متوقف کنند و به سمت افزایش جمعیت پیش بروند، گفت: طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ رشد جمعیت در مازندران منفی پنج درصد بود و وضعیت استان از نظر این شاخص در کشور وضعیت خوبی نداشت
فرهاد غلامی در گفت وگو با ما ادامه داد: با اقدامات انجام شده برای رفع رشد منفی جمعیت در مازندران از سال ۱۴۰۱ تا انتهای سال ۱۴۰۲ این نرخ رشد جمعیت به منفی ۹ دهم درصد رسیده است که نشان دهنده بهبود وضعیت جمعیت در این استان است.
غلامی طی گفت‌وگویی بیان کرد: دولت سیزدهم برای رفع این معضل اجتماعی در مازندران به اقدامات زیرساختی دست زد که از آن جمله راه اندازی ۲ درمان ناباوری سطح سه دولتی در این استان است که برای ارائه خدمات مطلوب‌تر به صورت ۲ شیفت صبح و عصر فعالیت دارند.
غلامی همچنین گفت: مرکز درمان ناباروری بیمارستان امام خمینی (ره) ساری که تا پیش از این فعالیت داشته با تزریق اعتبارات دولتی تجهیز و نوسازی و در حال مشغول فعالیت به مراجعه کنندگان است.
وی اضافه کرد: علاوه بر فراهم کردن این امکانات زیرساختی در قالب مراکز درمان ناباروری دولتی، ارائه خدمات مشاوره فرزندآوری به ۵۵۰ هزار زوج از دیگر اقدامات صورت گرفته در مازندران است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران از اجرای طرح غربالگری در بانوانی که در سنین باروری قرار دارند به دیگر اقدام صورت گرفته در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت برشمرد.
وی گفت: در همین زمینه ۵۴۰ هزار زن مازندران که در سنین ۱۵ تا ۵۴ سال یعنی سن باروری قرار دارند غربالگری شدند که از میان آنان ۱۱ هزار زن با علائم نابارور اولیه شناسایی و به مراکز درمان ناباروری معرفی شدند.
به گفته غلامی با اقدامات و حمایت‌های درمانی دولت سیزدهم به زوج‌های نابارور خوشبختانه ۶۰۰ مورد باروری در این مدت در مازندران رخ داد و ۲۵۰ نوزاد متولد شدند.
مازندران از نظر پیری جزو استان‌هایی با رتبه بالا محسوب می‌شود و مسلم است اگر همت برای مقابله با سالمندی صورت نگیرد مازندران با کمبود نیروی جوان مواجه می‌شود.
