تیرنگ:
چند سالی از پیش روی غول خشکسالی در مازندران سرسبز می گذرد و اکنون بخش های وسیعی از آن بویژه مناطق ساحلی تا کوهستانی شرق این استان تحت تاثیر خشکسالی خفیف تا بسیار شدید است و تداوم این وضعیت می تواند ضربات جبران ناپذیر زیادی در مسیر توسعه این دیار به همراه داشته باشد.
مهم ترین دلیل بروز این وضعیت نیز کاهش بارندگی ها و پیرو آن کم شدن حجم آب رودهای مازندران است
کاهش منابع آبی، تقلیل جمعیت روستایی و از بین رفتن پوشش گیاهی از آثار شوم تداوم بیابانزایی محسوب می‌شود
کاهش منابع آبی در اثر خشکسالی چهره‌ای تازه به خود گرفته و به نظر می‌رسد بیابان‌هایی که روزگاری مهمان برخی مناطق می‌شد، در آینده با توجه به بعضی طرح‌ها نظیر انتقال آب دریای مازندران، احداث سد فینسک و… تا در منزل‌مان پیش خواهد آمد.
کارشناسان گسترش مناطق بیابانی را از دستاوردهای توسعه افسارگسیخته شهری می‌دانند که از چند دهه قبل دنیا را درگیر خود کرده است و معتقدند کاهش وابستگی به منابع آب، خاک و رفتن به سمت دستیابی به انرژی‌های نو، راهکاری مهم برای مقابله با بیابان زایی است.
اگرچه منطقه شمال کشور از گذشته با میزان رطوبت و روزهای بارانی سال شناخته می‌شود، کاهش بارندگی و برخی پدیده‌ها، بروز بیابانزایی را در استان هشدار می‌دهد. در چند سال گذشته و به ویژه از اواسط دهه هفتاد شمسی رفته رفته از مقدار بارندگی و مهمتر از همه توزیع متناسب بارش در طول سال کاسته شده است.
مسئله توزیع متوازن بارش در طی ماه‌های سال بسیار مهم است چرا که اگر حجم وسیعی از بارش در یک بازه زمانی کوتاه اتفاق بیفتد نه تنها برای تغذیه سفره‌‌های آب زیرزمینی مناسب نیست، ممکن است به لحاظ ایجاد شرایط سیلابی و از بین رفتن خاک‌های حاصلخیز هم به زیان منطقه باشد.
با توجه به کاهش میزان بارندگی در سال‌های اخیر و وارد شدن به دوره طولانی مدت خشکسالی لزوم توجه به مراتع و جنگلها از سوی مردم و سازمان مراتع و جنگلها و آبخیزداری امری اجتناب ناپدیر است.
امروزه مهار بیابانزایی و استفاده از نهال و بذرهای بومی در هر منطقه که شرایط سازگاری را با منطقه دارد، می‌تواند روند بیابانی شدن پوشش و خاک را در دراز مدت به تعویق بیندازد.
✓تولید سالانه یک میلیون هکتار بیابان در ایران
معاون وزیر و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: سالانه ۱۰۰ میلیون هکتار بیابان در دنیا تولید می‌شود که سهم ایران یک میلیون هکتار است.
علی تیموری در دیدار نماینده ولی فقیه استان مازندران با اشاره به شرایط خاص استان مازندران گفت: نیمی از جنگل‌های هیرکانی در استان مازندران وجود دارد.
وی با اظهار اینکه جنگل‌های هیرکانی در ۷ استان وجود دارد و مهم‌ترین آن مربوط به شمال است، گفت: حفظ جنگل در استان‌های شمالی اهمیت بسیار زیادی دارد و ۲ میلیون از جنگل‌های هیرکانی در این استان‌ها واقع شده است.
تیموری حفظ و تثبیت وضعیت موجود را مسئله مهم بیان کرد و گفت: مدیریت جنگل‌های شمال بدون کمک مردم محقق نمی‌شود.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اظهار اینکه مجلس با حساسیت قانون برنامه هفتم توسعه را وضع کرد، ادامه داد: طبق قانون برداشت چوب تجاری از جنگل‌های شمال و سطح کشور ممنوع است اما برداشت درختان خشکیده و خطرساز حریم و بستر رودخانه‌ها نیز با حساسیت خاصی تصویب شده است.
وی گفت: مازندران جزو استان‌هایی است که به خاطر تغییرات اقلیمی اگر نتوانیم بالا دست را کنترل کنیم، دچار مشکل می‌شویم و یکی از برنامه‌های ما این است که در استان‌های شمالی در مراکزی که مورد مطالعه قرار گرفته است به طرح‌های آبخیزداری از فرسایش خاک نقش دارند توجه بیشتری کنیم.
تیموری توسعه زراعت چوب در سطح کشور و تولید نهال را از دیگر برنامه‌ها ذکر کرد و گفت: توسط بخش خصوصی ۱۲۰ میلیون اصل نهال تولید شده است.
رئیس سازمان منابع طبیعی تصریح کرد: سرانه فضای سبز در کشور هزار و ۷۰۰ متر و یک سوم دنیا است و در طول سال ۱۰۰ میلیون هکتار بیابان در دنیا تولید می‌شود بخش زیادی به تغییرات اقلیمی و سو مدیریت برمی‌گردد و حدود یک میلیون هکتار از این بیابان نصیب ماست.
تیموری با عنوان اینکه با ۴۲ درصد تالاب‌های ما خشک شد و بستری برای تولید گرد و غبار شده است، گفت: همچنین ۱۱ درصد مساحت کشور را دچار فرونشست زمین است.
✓ امنیت غذایی کشور در خطر است
پروفسور شبنم دلفان آذری در این باره گفت: واضح بگویم که عدم توجه جدی به این هشدار و انتقال آب و سد فینسک نه تنها مازندران بلکه کل کشور را با بحران جدی «امنیت غذایی» مواجه خواهد کرد، در حقیقت از آنجایی که کشور با شرایط تحریمی سخت و جنگ اقتصادی مواجه بوده و در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده لذا توجه به این واقعیت بسیار مهم است که تحت هیچ شرایطی نباید بر سر «موضوع غذا و امنیت غذایی» دچار چالش شویم.
وی با اظهار اینکه تأمین غذای مردم شوخی نیست و باید بسیار عمیق و جدی انگاشته شود چرا که نمی‌شود از مردم خواست در مورد منابع غذایی کوتاه بیایند و در این راستا مساله منابع آب در استان مازندران نقش بسیار امنیتی و حساس دارد، ادامه داد: از طرفی با توجه به توریستی بودن استان که حداقل یک چهارم جمعیت کشور از مازندران بازدید می‌کنند و همچنین پدیده جدی خشکسالی، کمبود منابع آبی برای کشاورزی بسیار جدی و هشدار دهنده بوده و اثرات آن همین الان آشکار است.
✓مازندران بیابانی بیش نخواهد بود
نویسنده کتاب مدیریت توسعه پایدار محیط زیست ادامه داد: این یک وظیفه است که برای جلوگیری از ادامه فعالیت «سد فینسک» همه جامعه باید خود را مسؤول دانسته و قدمی برای آن بردارند و به طور بسیار جدی پرونده این سد برای همیشه بسته شود، چرا که در غیر این صورت از مازندران «بیابانی» بیش نخواهد ماند.
این محقق بین المللی محیط زیست با عنوان اینکه متأسفانه این واقعیت تلخ را باید بدانیم که مازندران و کشور حداقل چهار سالی را با پدیده جدی خشکسالی مواجه شده‌اند که این حقیقت غیر قابل انکار به عنوان یک خطر جدی به حساب می‌آید، تصریح کرد: خشکسالی، یک پدیده و یا واقعه تغییرات اقلیمی است که خصوصیات آن بستگی به مدت، استمرار، شدت و وسعت منطقه تحت تأثیر و تسلط آن دارد که می‌تواند کوتاه و یا طویل المدت و کشنده باشد.
دلفان آذری یادآور شد: حقیقت این است که سمنان، به عنوان ششمین استانی است که مصرف سرانه آب در آن بسیار بالا است، به طوری که حتی وزیر نیرو هم به این امر اذعان کرده که سرانه مصرف بخش کشاورزی استان سمنان بالاتر از میانگین کشور است و اعلام این واقعیت که چشمه «روزیه» به تنهایی می‌تواند نیاز آب شرب سمنان را تأمین کند و این به قاطعیت بیانگر این واقعه است که انتقال آب بیشتر به سمنان، نه تنها دلیلی برای رفع کمبود آب آن منطقه نیست بلکه به این معنا است که با نابودی منابع آبی و حیاتی مازندران، کمک به مصرف بیشتر آب، حداقل ۱۰ درصد در سمنان می‌شود.
✓دغدغه واقعا کمبود آب نیست
سفیر سبز خاورمیانه تصریح کرد: در اینجا می‌توان متوجه شد که دغدغه واقعاً کمبود آب نیست چرا که خیلی ساده می‌توان با «مدیریت بهینه مصرف آب»، «راهکار تصفیه و مصرف مجدد پساب‌های صنعتی، کشاورزی و شرب» و «بهبود الگوی رفتاری مصرف آب در شرب و کشاورزی» بر این مشکل فائق آمد، نکته اینجاست که چرا هنوز هیچ گونه اقدامی برای تعدیل و مدیریت این مصرف انجام نشده در حالی که با روش‌های بالا، دیگر کم آبی در استان سمنان مطرح نخواهد بود چرا که در اصل، کم آبی در سمنان نداریم!
مؤلف کتاب تغییرات اقلیمی در دوران مدرن افزود: ذکر این نکته هم حائز اهمیت است که اگر حتی در مورد تأمین آب صنایع سمنان هم بحثی مطرح باشد، «۵۰ درصد واحدهای اکثر شهرک‌های صنعتی مستقل در غرب و شرق استان در بهترین حالت تعطیل است و اگر هم بالفرض ظرفیت تمام شهرک‌ها فعال شود، باز هم میزان کل آب مصرفی در صنایع استان سمنان حداکثر ۵۰ تا ۵۵ میلیون مترمکعب است و این میزان اصلاً عدد قابل چشمگیری نیست که نیازمند انتقال آب بین حوضه‌ای داشته باشد و باعث نابودی و تخریب کامل مساحت زیادی از محیط زیست، فاجعه خشک کردن رودخانه‌های تالار و تجن و سطح زیست کشت وسیع مزارع کشاورزی، بیکاری، استرس مضاعف، بهم زدن سبد غذایی استان مازندران و به خطر انداختن «امنیت غذایی» و منابع آبی این استان شود.
