تیرنگ نیوز-مریم حسنی*: نهم ذیحجه را روز عَرَفه گویند. این روز از روزهای مهم برای تمامی مسلمانان است. گرچه عید نامیده نشده اما همچون عید خوانده شده است. عرفه روز عبادت و نیاش به درگاه الهی و روز بارش رحمت و مغفرت و عفو عمومی است.
ائمه(ع) با توجه به اهمیت زمان در سیر و سلوک انسان ها، سعی داشتند که انسانها را متوجه برخی زمانها و اوقات که نقش بسزایی در تربیت و صعود انسان دارند، بکنند. گرچه عبادت در همه زمان ها و مکان ها اثربخش است، اما برخی روزها خاص اند و موثرتر. یکی از این روزها، روز عرفه است که می توان آن را روز دعا و نیایش نام نهاد.
اما چرا این روز «عرفه» نامیده شد؟ در روایات است وقتی حضرت آدم(ع) بر اثر خطا گندم خورد و در محضر خداوند به لغزش و اشتباه خود اعتراف کرد در چنین روزی از سوی خدا بخشیده شد؛ این یعنی عرفه روز شناخت از خود، کاستی ها و تقصیرات و اعتراف به تقصیرات است. در نقلى دیگر آمده، عرفات جایی است که آدم و حوا(علیهم السلام) پس از هبوط از بهشت و آمدن به كره خاكى، در اين سرزمين یکديگر را يافتند و به همين دليل، اين منطقه «عرفات» و اين روز «عرفه» نام گرفته است. همچنين معروف است گفته‌اند كه جبرئيل(عليه السلام) هنگامي كه مناسك حج را به ابراهيم (ع) مي‌آموخت، چون به عرفه رسيد به او گفت «عرفت؟» و او پاسخ داد «آري»، لذا به اين نام خوانده شد. صحرای عرفات هم از همین جهت گفته شده است، که آن‌جا محل عرفان و معرفت حضرت ابراهیم(ص) بود. نيز گفته‌اند سبب آن اين است كه مردم از اين جايگاه به گناه خود اعتراف مي‌كنند و بعضي آن را جهت تحمل صبر و رنجي مي‌دانند كه براي رسيدن به آن بايد متحمل شد. چرا كه يكي از معاني «عرف» صبر و شكيبايي و تحمل است.
از این رو، همان‌گونه که در میان شبها، شبی هم شأن و مانند شب قدر برای دعا و نیایش نداریم، در میان روزها نیز روزی بهتر و برتر از عرفه برای دعا و سوال درِ خانه خدای متعال وجود ندارد. تا جایی که در روایت است وقتی امام سجاد(ع) دیدند در روز عرفه شخصی در میان مردم تکدی گری می‌کند، ناراحت شده و فرمودند: «امروز، روزی است که خداوند حتی به بچه ها در رحم مادر لطف و عنایت می‌کند!»
معرفت یکی از مهم‌ترین ابزار شناخت خداوند است و انسان با معرفت می تواند گامی درست در تعالی انسانی بردارد. اگر کسی خدا را بشناسد دیگر به چیزی نیاز ندارد چنانکه امام مجتبی(ع) فرمودند: «اگر کسی خدا را درست بشناسد، عاشق خدا می‌شود.» اگر کسی معرفت و محبت به خدا بیابد، ایمان و طاعت در او متبلور شده و با از بین رفتن کمبودها و کاستی ها، کمالات در او ایجاد می‌شود. عرفه به عنوان یک فرصت دوباره است که خداوند به بنده خود اعطا کرده است تا با فراگیری درس معرفت مسیر خود را به درستی پیدا کند. در این روز باید عرفان و معرفت از مرتبه زبان و لسان به قلب و باطن انسان نفوذ کند که عرفه و شناخت حقیقی همین است.
دعای عرفه دعایی منسوب به امام حسین(ع) است که روز نهم ذی الحجه در صحرای عرفات خوانده است. پیام اصلی دعای عرفه همین رابطه عبودیت با خدا و معرفت مولاست که مضامین آن را در خود نهفته دارد و در قلب انسان نفوذ عمیق می‌کند. باید توجه کنیم فقط روز عرفه در زندگی ما نباشد بلکه این محتوا و مفاد دعای عرفه را باید در طول سال و تمام حالات و لحظات زندگی به‌کار گرفت. امام حسین علیه السلام در فرازی از این دعا می‌فرمایند: «خدایا! آن کس که تو را یافت چه کم دارد و آنکه تو را نیافت، چه دارد؟!» این یعنی انس و معرفت خداوند، همه کمبودهای انسان را جبران و مشکلاتش را حل می‌کند.
دعای عرفه در خود حاوی پیام‌های مهمی است که می‌توان به مواردی از جمله ستایش حق تعالی، تجدید عهد و میثاق با خدا، خودشناسی، راز آفرینش انسان، تربیت انسان در دانشگاه الهی، نعمتهای خداوند، ناتوانی بشر برای به‌جا آوردن شکر نعمتهای الهی، خواسته‌های یک انسان متعالی، نیاز‌های تربیتی از خداوند و غیره اشاره کرد. این دعای ارزشمند، دارای ابعاد مختلف اجتماعی، دینی و سیاسی است که در قالب این ابعاد، مفاهیم مهم دین اسلام از زبان امام معصوم بار دیگر تکرار می‌شود، پس باید پای درس این دعای با اخلاص و معرفت حاضر شویم تا شاهد اثرات مهم معنوی و مادی در زندگی خود باشیم.
عرفه شروعي با معرفت براي عاشورايي و كربلايي شدن است و هركه بخواهد در مكتب امام حسين(ع) و دانشگاه عاشورا تربيت شود، بايد هم اهل دعا، معرفت و اشك باشد و هم اهل ايثار و شهادت.
برشی از مناجات امام حسین علیه السلام در روز عرفه
الهی به حقیقت ایمانم و تصمیمات یقینی خودم و پاک بودن شناخت توحیدیم و به نادیدنی های درونم که تنها تو بدان آگاهی، گواهی می دهم که اگر بخواهم شکر یکی از نعمت های تو را در تمام عمرم ادا کنم نمی توانم؛ و اگر خودم و تمام شمارش گران جمع شویم که نعمت های تو را شمارش کنیم، نمی توانیم!»
*حوزه علمیه حضرت نرجس ساری
