تیرنگ نیوز- روزبه مفیدیان*: شاید ده سال قبل کسی نام فینسک را آنطور که امروز، نمی شناخت. در سال ۱۳۸۹ زمزمه های احداث یک سد به نفع مردم سمنان در مجلس به گوش اهالی منطقه و نیز دولتمردان رسید. در ابتدا کسی گمان نمی کرد این طرح به نتیجه برسد و چندان جدی گرفته نشد یا آنطور که باید و شاید جزئیات آن مبرهن و واضح بیان نشد تا افکار عمومی و فعالان محیط زیست و از همه مهمتر مردم منطقه مازندران و سمنان با آثار و ضررهای بالواقع این پروژه عظیم ملی مواجه شو‌ند. قطع به یقین سیاست حاکمان آن روز این بود تا با مسکوت نگه داشتن و بازنکردن ابعاد این فاجعه محیط زیستی سعی بر پیشبرد خاموش ولی سریع این طرح ببرند که متاسفانه تا امروز موفق نیز بوده اند.
بیشتر بخوانید: مازندران کُشی
سد فینسک داستان طویل و درازی برای رسیدن به خانه دارد. پروژه ای که به منظور تامین آب برای مصارف کشاورزی، صنعتی و حتی نیاز آشامیدنی مردم سمنان و بالاخص سرخه و مهدی شهر در نظر گرفته شده است و در صورت به ثمر نشستن آن اتفاقات ناگوار بسیاری در حوزه های مختلف برای همجوار نشینان سد شهید رجایی به همراه دارد.
نیک می دانیم پروژه های عظیم در این اندازه و در این گستردگی نیاز به طی مراحل تحقیقاتی بسیار از سوی دانشگاه های قطب معین علمی ایران و نیز مراکز تحقیقاتی و پژوهشی مستقر در کشورمان و حتی در کشورهای توسعه یافته دارد. با فرض اینکه این مراحل طی شده و به نتایج مناسب و مثبتی رسیده که همگی حکایت از پربازده بودن این طرح دارند این سوال پیش می آید که آیا در این پرژه به حق طبیعی و حق آبه مردم مازندران توجه شده است. آیا داستان احداث این سد به معیشت مردم مازندران و بخصوص مردم کشاورز کیاسر، چهاردانگه، و دودانگه که جز دامپروری و کشاورزی بومی هیچ راه امرار معاش دیگری در سفره هایشان ندارند توجه و دقت نظر شده است؟؟
نویسنده اطمینان دارد صاحبان این پروژه که مطمئنا از کاسبان اقتصادی و مخلان محیط زیستی بشمار می روند هرگز به نیاز اصلی مردم مازندران توجه نداشته اند و این یعنی فقط نگاه یکجانبه گرایی که برانگیخته از مکتب فئودالی و توامان با ناسیونالیستی جغرافیایی همراه است. چگونه پروژه ای به این عظمت که با نیاز روزانه بیش از ۱۰ میلیون نفر مازندرانی بطور مستقیم در ارتباط است و همینطور حدود ۱۵ میلیون نفر بصورت غیرمستقیم که بصورت توریست و گردشگر از‌این مناطق دیدن می کنند؛ بدون توجه به خواسته های شهروندان مبدا و تنها با توجه به ارتزاق در شهر مقصد در حال اجرایی سازی و تکمیل می‌باشد؟
طبق گفته کارشناسان محیط زیست در مناطق آب و هوایی خشک، در تعریف مزیت‌هایی که برای سدها عنوان عنوان می‌شود، صداقتی وجود ندارد و معمولاً از ناحیه احداث سدها مشکلات زیادی بوجود می‌آید.
سدسازی عاقلانه نیست
بطور کل در جایی که تبخیر بیشتر از بارندگی است، سدسازی کار عاقلانه ای به نظر نمی‌رسد، و در ایران سالانه حدود ۱۲۵۰ میلی متر تبخیر داریم و این در حالی است که به طور میانگین فقط ۲۵۰ میلی متر بارندگی در کشور وجود دارد، و در این شرایط به هیچ وجه جمع کردن آب در سدها منطقی نیست. اجداد ما یاد گرفتند که همه منابع آبی را زیر زمین منتقل کنند تا تبخیر نتواند آن را از بین ببرد، قنات‌ها نمونه بارز این فعالیت‌ها بود و نیز آبخیز داری نیز از ترفندهایی است که در این زمینه انجام می‌شود. همچنان که اگر مدیریت صحیحی در استفاده از کودهای شیمیایی در زمین کشاورزی نشود آلودگی ناشی از استفاده غلط از آنها، منشا آلودگی های فراوانی خواهد شد.
بر اساس نقشه‌‌‌ها، آب های زیرزمینی کل استان مازندران از لحاظ برداشت برای رفع نیاز کشاورزی منطقه در مرحله هشدار قرار دارد. این امر نشان‌دهنده آن است که مازندران در حال قرار‌گیری در لیست دشت های ممنوعه است. از طرفی کویر نیز از سمت شرق در حال بلعیدن استان مازندران است. آنگاه با این وضعیت اسفبار چگونه ممکن است استانی که خود با مشکلات عمیق کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کند، بتواند با آبی که مورد نیاز مردم و کشاوزران خود است را به کارخانجات تعطیل یا روبه تعطیلی استان سمنان بدهد تا آنها را پشتیبانی کند؟
مردم مازندران به مهمان نوازی شهره هستند و سمنان هم، وطن ماست و انتقال آب رود تجن با ساخت سد فینسک ممکن است در یک دوره کوتاهی برای آنان مسرت بخش باشد، اما پس از سرآمدن این دوره کوتاه و بالا رفتن نیاز آبی و تقاضای بیشتر، به دلیل پاسخگو نبودن آب وارد شده از رود تجن، این استان هراسان و دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد شد. آنگاه آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی یک به یک سرازیر خواهند شد. آن موقع چه کسی پاسخ این همه ندانم کاری‌های حاصل از کم‌تدبیری، سوء مدیریت یا سودجویی را خواهد داد؟
بزرگان دین به ما آموختند که برای رسیدن به موفقیت هرگز دیگران را پله خویش قرار ندهیم. سدی که با خشک کردن سد دیگری احداث شود جز خشکانیدن ریشه و آیین مردم مازندران دستاورد دیگری نخواهد داشت و مطمئنا مشکل خشکی و بی آبی منطقه سرخه سمنان اینگونه حل نخواهد شد.
ردپای مسامحه در فینسک
مردم مازندران بخوبی می دانند در صورت احداث سد فینسک، ابتدا منطقه شرق مازندران خواهد مرد. پس از آن مرکز و سپس غرب این استان و شرق گلستان نیز بسرعت درگیر مشکلات کمبود آب و بالطبع مسائل محیط زیستی خواهد شد. در اینجا وظیفه نخبگان و دانشگاهیان استان مازندران این است که برای مشکل بوجود آمده راه حلی پیدا کنند و یکبار دیگر رسالت واقعی خوبش را به منصه ظهور بگذارند و قطعا با اتحاد و همدلی حق یاورمان خواهد شد. و چه زیباست ندای مولایمان امام حسین (ع): هل من ناصر ینصرنی…
مردم ولایت مدار استان مازندران در این برهه تاریخی و دردناک به تنها ملجا خود یعنی استانداری مازندران که یک ساروی اصیل می باشند پناه می برند و تقاضای استیفای حق خویش را دارند و خواهان این هستند در مقابل دولتمردان سمنانی سرشان را به نشانه مسامحه پایین نیاورند. نتیجه آن هر چه باشد؛ علی برکت الله.
*نویسنده و پژوهشگر
