تیرنگ:
محمد حسن خان خسته است، «محمـد حسن خـان» نـای ایستـادن نـدارد، جانشین محمدحسن خان در راه است، محمدحسن خان فرو می ریزد؟، نردههای حفاظتی پل محمدحسن خان فرو ریخت این ها تنها نمونههای کوچکی از مصایب بیش از ده سال گذشته پل تاریخی محمد حسن خان بابل است که درباره آن گزارشهایی در رسانهها منتشر شد. این پل در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۴۱۴ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
*محمد حسن خان خسته است!
پل قدیمی محمدحسنخان که از روی رودخانه بابلرود در شهر بابل میگذرد، از آثار دوره قاجاریان است که به جای پل قدیمیتری ساخته شده است. به نوشته تاریخ بیهقی، در دوره غزنوی در این محل پلی چوبی وجود داشته است، که به نوشته تاریخ طبرستان ابن اسفندیار، بعدها به دستور نصیرالدوله شاه غازی (۵۵۸-۵۳۶ ه. ق.) «زر به خروارها ریخته شد و پارو در میان زد و … پلی از خشت و آهک بنا کردند».
این پل در اوایل حکمرانی کریمخان زند، به سال ۱۱۴۶، محمدحسنخان قاجار جد آغامحمدخان قاجار، که شهر بارفروش (شهر بابل فعلی) و سایر نقاط مازندران را تصرف کرده و در جنگ بر کریمخان زند پیروز شدهبود به پاس قدردانی از مردم بابل، با صرف هزینه ۱۲۰۰۰ تومان ساخته شد.
تا سال ۱۳۴۳ ارتباط بابل و آمل از طریق همین پل ممکن بود تا اینکه در همین سال راه جدیدی ساخته شد، اما سال ها پس از ان نیز عبور و مرور از روی این پل خسته انجام میگرفت که این امر انتقادهایی را هم به دلیل صدماتی که میتواند به این اثر ملی وارد کند به همراه داشتهاست.
به همین منظور و به دلیل قابلیت عبور تنها یک باند سوارهرو و ترافیک سنگین بر روی پل محمدحسنخان و به دلیل حجم ترافیک سنگین در محور قدیم بابل به آمل، معاونت ساخت و توسعه راههای وزارت راه و ترابری تصمیم به ایجاد پلی بتنی یکطرفه در کنار پل قدیمی موجود گرفت.
مهدوی شهروند بابلی که در رشته کارشناس فرهنگی تحصیل کرده است در گفتوگو با تیرنگ با بیان اینکهپل تاريخی “محمد حسن خان” واقع در شهرستان بابل، در تاريخ 22/2/1356 خورشيدی به شمارهی 1414 در سیاهه آثار ملي ایران جاي گرفت. این پل در اواخر دوره ي زنديه، به دست والی وقت بارفروش(بابل) “محمد حسن خان قاجار”،( نیای آغا محمدخان قاجار) به گونه معماری صفوی بنیان شد، گفت: اين اثر تاريخی 6 متر پهنا و 140 متر درازا و دارای 8 تاق چشمه است و بلندای اين پل تا کف رودخانه (بابلرود)11متر است. متاسفانه به برهان وضعیت نگهداری موجود، این اثر تاریخی به یکی از نگرانی ها و دغدغههای اصلی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی تبدیل شده است.
این فعال فرهنگی با بیان اینکه
با وجود عمر بسیار و هشدارهای کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی نسبت به تخریبهای انسانی و طبیعی، متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی برای پاسداری و صیانت و نجات بخشی آن روی نداده است، ادامه داد: پس از بازگشایی جاده کنار گذر ساحلی، صدمات وارده به آن چند برابر شده است. بر بنیان نگارههای موجود از سال 90 تاکنون، این اثر ارزشمند تاریخی دچار آسیب های جدی شده است؛ تخریب چند تاق چشمه، به برهان برخورد خودروهای سنگین به آن، حجم بالای یادگار و دیوار نویسیهای نا موزون و ناهنجار، ایجاد ترک و شکاف در بخشی از بدنه و کف بالایی پل، به برهان تردد خودرو های سنگین و فوق سنگین(تریلر های باربری)، دست اندازیهای غیر کارشناسانه به بهانه زیبا سازی آن، همانند نصب چراغ و پرچم و…، شـُوَند نابسامانیهای جدی برای این بنای عظیم و ارزشمند و ایجاد نگرانیهای بسیار برای کارشناسان و دوستداران این حوزه شده است.
مهدوی گفت: باید هرچه زودتر در اندیشه ایجاد آگاهی و دانش جهت شناخت ارزشهای ملی،فرهنگی و اقتصادی این دست آثار گران سنگ برای مسئولان، مدیران و شهروندان بود، چرا که نبود دانش و دغدغه نسبت به پاسداشت از آثار فاخر فرهنگی، تاریخی و هنری، سبب ناهنجاریها میشود.
صدور ممنوعیت تردد از زیر پل تاریخی محمدحسن خان
معاون میراث فرهنگی، گردشگری صنایع دستی استان مازندران دراین باره اظهار کرد: تردد تمامی خودروهای سبک و سنگین از زیر پُل تاریخی محمد حسن خان بابل ممنوع است.
محسن باستانی با اشاره به اینکه طی نامهای این مطلب را به شهرداری بابل اعلام کردیم که تردد خودروهای سبک و سنگین از زیر پل تاریخی خطرآفرین است، یادآور شد: برای حفظ این بنای تاریخی باید یک جاده جایگزین جدید در این محدوده تعریف شود تا این بنای ارزشمند بیش از این تخریب نشود.
باستانی تصریح کرد: با استفاده از ظرفیت استانی و شهرستانی باید بخش تخریب شده پل را مرمت کنیم تا شدت تخریب و شکاف ایجاد شده بیشتر نشود.
گردشگری؛ راهکار صیانت از پل تاریخی محمدحسن خان
اما رئیس شورای اسلامی شهرستان بابل، گفت: برنامه ریزی و ایجاد فضای گردشگری راهکار حفاظت از پل محمدحسن خان بابل است.
حمید قرباننیا دلاور افزود: برای حفاظت از پل تاریخی محمدحسن خان عبور و مرور ماشینهای سنگین از جمله کامیونها را ممنوع اعلام کردیم.
وی با اشاره به اینکه خراش جزئی به طاق پل وارد شده است، اظهار کرد: در این خصوص از موانع ثابت، نیوجرسی و حتی خاک ریزی استفاده کردیم اما بدون توجه به ممنوعیت این مسیر خاطیان شبانه اقدام به بازگشایی مسیر اقدام میکنند.
رئیس شورای شهرستان بابل با اشاره به اینکه آمادگی همکاری با نیروی انتظامی برای نصب دوربین برای شناسایی متخلفین داریم تا برای این اقدام غیرقانونی جریمه سنگین لحاظ کنند، خاطرنشان کرد: ممکن نیست، همواره از این مسیر مواظبت شود و متخلفین هم اقدامات غیرقانونی نکنند.
قرباننیا دلاور یادآور شد: تا زمانیکه فضاسازی گردشگری برای پل محمدحسن خان تعریف نشود قادر به محافظت ۱۰۰ درصدی از این آثار گرانبهای تاریخی نیستیم.
وی با اشاره به اینکه تنها با همدلی و انسجام بین شورا و شهرداری میتوان اقدامات بزرگ را در شهر رقم زد، ادامه داد: این عدم همدلی در اجرا طرح و ایده پیشنهادی سبب شده تا سرمایه گذاران رغبتی برای سرمایه گذاری نداشته باشند.
رئیس شورای شهرستان بابل بابیان اینکه با توجه به تجربه گذشته نمیتوان منتظر ورود سرمایه گذار باشیم، افزود: باید از سرمایه گذار داخلی کمک بگیریم.
وی با اشاره به اینکه درخواست سرمایهگذار داخلی برای اجرای طرح گردشگری در چند فاز مختلف به ابعاد ۱۰۰ متر به ۱۰۰ متر برای حاشیه بابلرود کنار پل محمدحسن خان دادیم تا ساماندهی شود، گفت: با اینکه ۲۵ روز از درخواست مشاور شهردار به صحن شورای شهر برای اجرای طرح گذشته و اداره آب منتظر دادن مجوز است اما هنوز شورای شهر موافقت نکرده و از اولویت برنامه آنها نیست اما در مقابل انتظار دارند که به پل آسیبی نرسد