تیرنگ:
پاییز فصل انارچینی از انارستان های مازندران است و دانه های خوش آب و رنگ یاغوتی کام مردمان کرانه شمال را شیرین می کند.
اگر چه انار مازندران به اندازه مرکبات در بازار میوه‌های تولیدی این استان برای مشتریان دیگر مناطق کشور شناخته شده نیست، اما پیوندی دیرینه با فعالیت‌های باغی مازندران دارد. زمانی نه چندان دور ارقام گوناگون درخت انار با میوه هایی که مزه‌های مختلف داشت در سراسر مازندران قابل مشاهده بود، ولی به مرور عرصه بر این درخت میوه تنگ تر و تنگ تر شد تا این که شرق مازندران تنها میراث دار این میوه بهشتی باقی ماند.
برخی باغداران مازندرانی معمولا چند درخت انار در کنار سایر درخت‌های میوه از جمله مرکبات می‌کاشتند و بدون این که زحمتی بابت نگهداری آنها متقبل شوند هر سال محصولش برداشت می‌کردند. در برخی باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی نیز از درخت انار برای تعیین مرز استفاده می‌شد.
با این که درخت انار جاذبه اش را برای بسیاری از کشاورزان مازندران از سال ها پیش از دست داد و انارستان ها تنها در شرق استان باقی ماندند، با این حال طبق آمارهای رسمی هم اکنون در مازندران
۸۰ درصد انار هم در شرق این استان می‌روید به طوری که ۱۳۰۰ هکتار از اراضی این منطقه زیر کشت این میوه و محصول است و پیش بینی می شود امسال ۷۵ هزار تن انار شیرین و ترش از این مناطق برداشت شود.
در مازندران ۱۶ رقم انار برداشت می‌شود که مهمترین ان کُلباد (کابدار)، شکر، ملس، لَمسری (انار ترش جنگلی، مرکزی ملسِ ساوه (ملس معمولی ساوه یا ملس ترش ساوه)، ملس یوسف‌خانی (ملس گردن سورایی)، ملسِ، سیاه و گل انار است.
✓ در مازندران ۱۶ رقم انار برداشت می شود
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران گفت: فصل انار همزمان با اواخر فصل برداشت برنج شهریورماه آغاز می شود و تا آبان ماه ادامه دارد.
حسن رزاقی ادامه داد: میزان تولید این محصول از انارستان های مازندران از هر هکتار ۳۰ تا ۳۵ تن است که میزان مطلوبی به شمار می رود.
وی توضیح داد: در مازندران ۱۶ رقم انار برداشت می شود که برخی از آنها شامل انار ملس، انار ترش میانکاله، انار سیاه، انار شکر یا شیرین است.
مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی مازندران اظهار کرد: ۸۰ درصد انار تولیدی در مازندران از مناطق شرق این استان برداشت می شود که بیشترین میزان سطح زیر کشت و برداشت انار مربوط به شهرستان بهشهر است.
وی ادامه داد: وسعت انارستان های مازندران ۲ هزار هکتار است که از این میزان بهشهر هزار و ۲۰۰ هکتار با ۷۵۰ بهره بردار را به خود اختصاص داده است که در زمینه نگهداری و برداشت این محصول فیبردار فعالیت می کنند.
به گفته رزاقی پیش بینی می شود امسال ۷۵هزار تن انار شیرین و ترش از انارستان های مازندران برداشت شود.
وی گفت: انار مازندران بخصوص “انار شکر” و “انار اشرف” قابلیت صادرات دارد اما باغداران استان برای اخذمجوز لازم برای صادرات در گرفتن گواهینامه ارتقای محصول اقدامات لازم را انجام نداده اند و بدین نحو از چرخه صادرات عقب مانده اند.
مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: همین امر باعث شده تا انارهای تولیدی استان به صورت فله ای در دیگر کشورها عرضه و فروخته شود و عایدی آنچنانی برای کشاورز به همراه ندارد.
وی عنوان کرد: به همین منظور کلاس های توجیهی برای کشاورزان مازندران مبنی بر اخذ شناسنامه باغ از نظام صنفی و همچنین اخذ گواهینامه ارتقای محصول از سامانه “سماک” برگزار شد تا از این طریق برای صادرات انار تولیدی اقدام کنند.
رزاقی ادامه داد:در حال حاضر انارهای تولیدی مازندران تنها در خودِ استان عرضه و فروخته می شود در حالیکه این محصول قابلیت صادرات به کشورهای دیگر را دارد.
✓ ظاهر انارهای بومی در مقایسه با انارهای اصلاح شده رنگ و لعاب جذابی ندارد
معیری شهروند بهشهری در حالی که از روند در پیش گرفته شده نسبت به حذف انارهای بومی ابراز نگرانی می‌کند، می‌گوید: با توجه به نفوذ ارقام اصلاح شده انار در بازار ، باغداران به خودشان حق می‌دهند که به سمت کاشت ارقام اصلاح شده انار بروند. از نظر اقتصادی نیز حرف‌شان درست است. می‌گویند انار بومی درآمد زیادی ندارد. چون حدود یک ماه تا یک ماه و نیم پس از انار اصلاح شده یا انار ساوه که با نام انار « گل » نیز عرضه می‌شود به بازار می‌رسد.
وی می‌افزاید: محصول باغدار از درخت‌های انار بومی زمانی به بازار می‌رسد که قیمت انار در بازار شکسته شده و این انارهای بومی سهمی از بازار نوبرانه ندارند. ضمن این که ظاهر انارهای بومی در مقایسه با انارهای اصلاح شده رنگ و لعاب جذابی ندارد و همین باعث می‌شود که انار بومی کمتر مورد توجه مصرف‌کنندگان قرار بگیرد.
محمدحسن حسنخانی کوهستانی یکی از باغداران بهشهری است که کشت ارقام اصلاح شده انار را در باغ یک هکتاری خود دستور کار قرار داده و انار گل ساوه را در باغ خود کاشته است. او دلیل انتخاب این گونه را بازارپسندی و زودبازده بودن آن بیان می‌کند و در گفت‌وگویی می‌گوید: انارهای محلی ما بسیار خوب و باکیفیت هستند، اما به خاطر رنگ و لعاب‌شان بازارپسند نیستند. ضمن این که دیر به بار می‌نشینند. اما رقم اصلاح شده نهایتا در سال چهارم و پنجم به باردهی اقتصادی می‌رسد. ضمن این که در سال دوم و سوم نیز مقداری باردهی دارد.
فضه بانوی روستایی اهل روستای زاغمرز بهشهر که این روزها بساط انارگیری در حیاط خانه باصفایش پهن شده می‌گوید: در حال دانه کردن انارهای ملس باغمان هستیم تا آن را به رب تبدیل کنیم.
کربلایی محمد باغداری که ۱۰ هزار متر انارستان دارد و برداشت انار را از باغش به پایان رسانده می‌گوید: در هر هکتار ۱۵ تا ۲۱ تن محصول تولید کرده‌ام.
وی با عنوان اینکه انار را پس از بسته بندی به مناطق مختلف ارسال می‌کنم، گفت: همچنین محصولاتی نظیر رب انار و ترشی نیز توسط بانوان تولید و فرآوری می‌شود.
مازندرانی‌ها محصولات فرآوری شده انار را به عنوان سوغات و هدیه به مهمانان و مسافران می‌دهند.
بازارپسندی مهمترین معیار در اقتصادی بودن یک محصول است که در معیارهای مختلفی نسبت به ماهیت آن محصول تعریف می‌شود. درباره انار هم علاوه بر مزه و نرم‌دانه بودن آن، ظاهر نقش بسیار مهمی دارد ؛ معیاری که انار بومی مازندران در آن عقب‌تر از رقبای غیربومی است و همین امر نیز سبب شده که در بازار و بویژه برای مصرف در مهمانی‌ها و محافل و مجالس رسمی کمتر مورد توجه قرار گیرد.
توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات، اصلاح و نوسازی درختان نیاز انارستان‌های مازندران است.
