تیرنگ:فاطمه محمدنژاد ساروی
آنطور که کارشناسان می‌گویند تنها نزدیک به پنج میلیون دانش‌آموز دچار چاقی و اضافه وزن هستند و آنطور که در مازندران خودمان مسئولان گفته‌اند ۷۰ درصد مردم این استان دچار اضافه وزن و چاقی هستند که این مسئله بسیار نگران کننده است و می‌تواند پیامدهای منفی برای نظام سلامت و نظام اجتماعی کشور به دنبال داشته باشد.
دکتر خدیجه رحمانی متخصص تغذیه در گفت وگویی با این مقدمه که بالا بودن آمار اضافه وزن و چاقی در بین دانش‌آموزان بسیار نگران‌کننده است، می‌افزاید: «چاقی و اضافه‌وزن، زمینه ساز بروز بسیاری از بیماری‌های متابولیک است که این بیماری‌ها از یک طرف توان و کارایی فرد را کاهش می‌دهد و از طرف دیگر، بار اقتصادی زیادی را بر خانواده و جامعه برای درمان تحمیل خواهد کرد. به همین دلیل، چاقی و اضافه‌وزن دانش‌آموزان هم به لحاظ فردی و خانوادگی و هم به لحاظ اجتماعی، دردسرهایی را ایجاد خواهد کرد که نباید از آن غفلت شود. یکی دیگر از عوامل اهمیت چاقی نوجوانان این است که آنها سازنده نسل آینده هستند و موفقیت آینده جامعه ما در گرو سلامت همین دانش‌آموزان است بنابراین نباید این مسئله را به شوخی گرفت.»
شیوع کرونا شرایط را بدتر کرد
وی درباره نقش کرونا در این‌باره می‌گوید: «شیوع این بیماری نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان بر چاقی کودکان تاثیر گذاشت. مجازی شدن آموزش، نداشتن تحرک، قطع شدن ارتباط‌ها به‌دلیل قرنطینه و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، بیرون نرفتن و در منزل ماندن به خصوص در خانه‌های آپارتمانی که امکان فعالیت و ورزش وجود نداشت، همه و همه به خاطر شیوع کرونا بود و نتیجه‌اش افزایش وزن کودکان شد.»
دانش‌آموزان تحت‌تاثیر تبلیغات نامناسب
«بیشترین و اصلی‌ترین دلیل بالا رفتن این آمار، نداشتن تحرک است»، این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: «بازی‌های رایانه‌ای، استفاده از تلفن‌همراه و … باعث‌شده تا میزان تحرک دانش‌آموزان به کمترین میزان در چند سال اخیر برسد. تحرک یکی از اصلی‌ترین معیارها در رشد سالم کودکان است. به همین دلیل، تحرک برای کودکان از نان شب واجب‌تر است. علاوه بر این، بحث الگوی غذایی‌شان هم هست. متاسفانه علاقه کودکان ایرانی، این روزها بیشتر به سمت فست فودهاست. غذاهای آماده از نظر طعم، خوشمزه هستند که آن هم به خاطر نمک، ادویه و کالری زیادی است که دارند. فست‌فودها هرچند بچه‌ها را سیر می‌کنند اما نیازهای اساسی بدن بچه‌ها را تامین نمی‌کنند و از نظر ریزمغذی‌ها، کاملا تهی هستند، در نتیجه باعث رشد و تکامل آنها نمی‌شوند بنابراین چون در بدن استفاده نمی شوند تبدیل به چربی و اضافه‌وزن خواهند شد. بعد از نداشتن تحرک و الگوی غذایی مناسب، سبک زندگی اشتباه و رفتارهای نامناسب مانند نداشتن ساعت خواب، بی توجهی به سلامت و … بر این مسئله تاثیرگذار است. تبلیغات یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در ترغیب دانش‌آموزان به داشتن الگوی غذایی نامناسب است که برای دانش‌آموزان به مراتب از بقیه رده‌های سنی، مخرب‌تر است. نیاز به فرهنگ‌سازی در این حوزه توسط مسئولان مرتبط هم باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.»
سرزنش دانش‌آموزان چاق فایده ای ندارد
دکتر رحمانی درباره نقش والدین هم می‌گوید: «مقصر عمده این مسئله، والدین هستند اما اگر خود دانش‌آموز این موضوع را بپذیرد و از آسیب‌هایش آگاهی داشته باشد، دست به رفتارهای پرخطر تغذیه‌ای نخواهد زد. واضح است که سرزنش دانش‌آموزان در این حوزه جایگاهی ندارد و برعکس، آسیب‌زا هم هست. دانش‌آموزان ما عاقل هستند و اگر والدین مزایا و معایب هر تصمیمی را به آنها بگویند و البته خودشان هم الگوی مناسبی برای دانش‌آموز از لحاظ تغذیه‌ای باشند و دانش‌آموز را برای گرفتن تصمیم به جای اجبار، مختار بگذارند، قطعا دانش‌آموزان روش‌های مناسب تغذیه‌ای را انتخاب خواهند کرد.»
* گسترش فضای مجازی و فاصله گیری از تحرکات روزمره
در این باره یک مادر مازندرانی در گفت و گو با تیرنگ با بیان اینکه تغییر سبک زندگی از کشاورزی به صنعتی و گسترش فضای مجازی و فاصله گیری از تحرکات روزمره، رشد مصرف غذایی به خصوص غذاهای حاضری یا همان فست فودی، قرار گرفتن غذا در لیست تفریحات روزانه و افزایش هزینه ورزش همگی زنجیره عوامل چاقی را تشکیل می دهند، گفت: کوچ از خانه‌های بزرگ و حیاط دار در کنار مزارع به آپارتمان‌ها از دیگر عوامل چاقی است.
لیلا خدابخشی با بیان اینکه حل بحران آوار چاقی بر سر سلامت دانش آموزان و بزرگسالان در مازندران نیازمند اقدام جهادی مسئولان است، ادامه داد: نقش خانواده را در موضوع اضافه وزن دانش‌آموزان و عبور از این چالش بسیار پررنگ است، متاسفانه علاوه بی‌تحرکی، خانواده‌ها مدیریت مناسبی بر تغذیه فرزندان ندارند و در بعضی مواقع هم خود عامل اصلی سوء تغذیه هستند که فرزندان را به خوردن غذاهای ناسالم تشویق می‌کنند.
وی گفت: امروزه حتی عمومی‌ترین ورزش‌ها بسیارگران شده و از توان خانواده‌ها خارج است که می طلبد مسئولان ورزش‌های همگانی به این مسئله ورود کنند.
* بانوان مازندران چاق تر از آقایان
چندی پیش معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در گفت و گو با خبرنگاران گفت: ۷۰ درصد مردم این استان دچار اضافه وزن و چاقی هستند و این خود عاملی برای افزایش بیماری های غیرواگیر به شمار می‌رود.
عباس علیپور افزود : در ارزیابی‌های صورت گرفته این تعداد از افراد بالای ۱۸ سال مازندران دچار چنین وضعیتی هستند.
وی همین میزان چاقی در بانوان مازندران را بیشتر از آقایان اعلام کرد و گفت: زنان به دلیل اینکه بیشتر پیرو سبک زندگی شهرنشینی قرار گرفتند شاهد چنین وضعیتی از نظر چاقی در آنها هستیم.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران ادامه داد: پیشتر و در زمان‌های گذشته که زندگی مردم استان تحت الشعاع زندگی شهرنشینی قرار نداشت و سبک زندگی مردم به همان زندگی روستایی و پرتحرک خلاصه می‌شد کمتر شاهد بروز چاقی و اضافه مردم استان بودیم اما اکنون با تغییر شیوه‌های زندگی و غالب شدن زندگی شهرنشینی شاهد بروز چنین معضلات بهداشتی در این استان هستیم.
وی از چاقی و اضافه وزن به عنوان اصلی‌ترین عامل در بروز و ابتلای افراد به بیماری‌های غیرواگیر عنوان و خاطرنشان کرد: دیابت به عنوان یکی از این بیماری‌های غیرواگیر اکنون افراد زیادی در این استان را درگیر خود کرده به طوریکه بیش از ۲۰۰ هزار بیمار دیابتی در این استان شناسایی شده است.
علیپور ادامه داد: البته با توجه به اینکه نیمی از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود مطلع نیستند آمار مبتلایان به این بیمار در مازندران فراتر از این رقم است که اصلاح الگوی زندگی، داشتن فعالیت فیزیکی منظم، تغذیه مناسب، کنترل وزن و عدم مصرف نمک در جلوگیری از فشارخون بالا موثر است.
از طرفی تحقیقات جدید نشان می دهد که حتی افزایش وزن نسبی بالاتر از حد متوسط، کودکان را در معرض خطر فشار خون بالا قرار می دهد. به همین جهت لازم است تا با شروع سال تحصیلی آموزش و پرورش و همچنین علوم پزشکی به این مسئله رسیدگی جدی کند.
